نویسنده مهمان ~ زینب ارسطو
فعال حوزه‌ی گردشگری
لذت چشیدن قهوه‌هایی که آوازه‌ی آن‌ها را در زاگرب شنیدم، از مهم‌ترین هدف‌های من در سفر چند روزه به کرواسی بود. قبل از رسیدن به مقصد چند کافه‌ی دنج را در قسمت‌های مختلف شهر نشان کرده بودم تا برای قهوه‌ی صبحگاهی و یا عصرانه‌ها با کیک، خیالم تخت باشد. اگرچه در طول این سفر متوجه شدم که قهوه‌ی خوب نه تنها در کافه‌های معرفی‌شده و توریستی مرکز شهر قدیم، که در هر جای شهر که اراده کنید پیدا می‌شود.
بریم قهوه بخوریم
مانند بسیاری از کشورهای اروپایی، نوشیدن قهوه در کرواسی مقدمه‌ای برای شروع معاشرت‌های اجتماعی است. جایی که دوستان یکدیگر را ملاقات می‌کنند، قرارهای کاری انجام می‌شود، درخواست‌های کارفرما صورت می‌پذیرد، آدم‌ها استخدام می‌شوند، اخراج می‌شوند، ازدواج می‌کنند و یا حتا طلاق می‌گیرند. در زاگرب در هر ساعت از شبانه‌روز که از خانه خارج شوید مردم در حال قهوه نوشیدن هستند: چه در ساعت‌های صبحگاهی که مردم برای صبحانه به کافه می‌آیند و چه در ظهر تابستان که با گرما و شرجی هوا همراه است، چه عصرها که زمان تجدید دیدارهای دوستانه و خانوادگی‌ست. یک ضرب‌المثل کروات می‌گوید:
[quote]اگر کسی به شما لطفی کرد، او را همان موقع به یک قهوه مهمان کن.[/quote]قهوه‌نوشی در کرواسی: وامدار امپراطوری عثمانی و اتریش-مجارستان
پیشینه‌ی قهوه در کرواسی را با تاریخ این کشور می‌توان شرح داد. کرواسی در قرن‌های پانزده و شانزده میلادی قسمتی از امپراطوری عثمانی بوده و این امپراطوری در طی صد سال تلاش کرده تا بر این منطقه و مناطق مجاور تسلط پیدا کند. همین مساله سنت قهوه ترک را در فرهنگ مردم کروات وارد کرده است. شیوه‌ی سنتی دم‌آوری قهوه ترک همچنان در خانه‌های مردم یافت می‌شود و البته در طول قرن‌ها دست‌خوش تغییراتی شده است.
علاوه بر امپراطوری عثمانی، کرواسی در قرن هجده، بخشی از امپراطوری اتریش-مجارستان بوده و همین باعث شده تا از سویی دیگر فرهنگ کافه‌نشینی بین مردمان کروات متداول شود. در فرهنگ اتریشی آمده:
[quote]مثل شاه بنشین و قهوه‌ات را بنوش.[/quote]اولین قهوه‌خانه‌ها در سال ۱۷۴۸ در شهر زاگرب برپا می‌شود و در آن‌ها قهوه و چای به همراه کیک و دسرهای متنوع سرو می‌شده. آخرین تغییر فرهنگی در ارتباط با قهوه از امپراطوری ایتالیا و قهوه اسپرسو می‌آید. البته این تغییر با اندکی دخل و تصرف در فرهنگ قهوه‌نوشی ایتالیایی بوده؛ طوری که ایتالیایی‌ها گهگاه اسپرسو را سریع می‌نوشند و دنبال کارشان می‌روند (درست مانند چای بعد از غذای ما ایرانیان)؛ اما کروات‌ها نوشیدن اسپرسو را هم به رویدادی برای گذراندن وقت و دیدار دوستان تبدیل کرده‌اند.
کافه‌ها در کرواسی
امروزه در بسیاری از مناطق اروپا کافه‌های زنجیره‌ای به وفور دیده می‌شوند. با این‌حال به نظر نمی‌رسد که حضور این سبک کافه‌ها که بر پایه‌ی یک فرمول واحد بنا شده‌اند، تهدیدی بر فرهنگ اصیل کافه‌نشینی و آداب قهوه‌نوشی اروپایی باشد؛ بسیاری معتقدند روال سنتی قهوه‌نوشی در کشورهای اروپایی همچنان بر قوت خویش باقی‌ست. اما کرواسی از جمله کشورهایی‌ست که پا را فراتر گذاشته و مردم این کشور معتقدند که با وجود کافه‌های دنج، باریستاهای حرفه‌ای و قهوه‌های خوش‌عطر، دیگر نیازی به استارباکس ندارند و همچنان می‌کوشند تا پای آن‌ها به قلمروی فرمانروایی‌شان باز نشود.
کروات‌ها چه قهوه‌ای می‌نوشند؟
معمولا اولین انتخاب کروات‌ها قهوه اسپرسوست که از دانه‌های ۱۰۰٪ عربیکا به‌دست آمده؛ بعد از آن قهوه‌های ترکیبی با شیر مانند ماکیاتو و کاپوچینو. اگرچه انواع قهوه‌های ایتالیایی در منوها موجود است، اما اغلب از واژه‌ی «کاواس لیکوم» (kava s mlijekom) به معنی شیرقهوه استفاده می‌کنند و شیر را اغلب در زمستان گرم و در تابستان ولرم سرو می‌کنند. همیشه یک لیوان بزرگ آب همراه با قهوه سر میز آورده می‌شود، سنتی که لزوما در همه کشورهای اروپایی دیده نمی‌شود.
برای کافه‌نشینی کجا برویم؟
کافه‌گردی من در زاگرب در یک عصر گرم و شرجی در ماه جولای با کافه‌ای به نام آملی آغاز شد. آملی نامی‌ست که خیلی‌ها را به یاد کافه‌ی معروف آملی در فرانسه می‌اندازد، اما این کافه در زاگرب نامی‌ست بی‌ارتباط با کافه‌ی هم‌نام فرانسوی. کافه‌ای در کنج میدانی از شهر در نزدیکی کلیسای جامع زاگرب که علاوه بر فضای داخلی، باغچه‌ای محصور بین دو دیوار با درختانی بلند دارد که بر فضا سایه انداخته و فضای دلچسبی را در محدوده‌ی پیاده‌روی گردشگران به وجود آورده است.
سفارش لاته در این کافه قطعا یکی از تجربه‌های خوب سفر بود؛ قهوه‌ای غلیظ و باکیفیت و در عین‌حال خوش‌طعم. من چند دقیقه‌ای را صرف بررسی ظاهر کیک‌های پشت ویترین کردم و در نهایت کیک مخصوص آملی را سفارش دادم که تجربه‌ی قهوه‌نوشی را دوچندان زیبا کرد.
دیگر کجا؟
میدان بریتیش یا همان بریتیش اسکوئر یکی از جاهای دیدنی در مرکز شهر زاگرب است که در گشت‌و‌گذارها به آن برخوردم؛ بی‌شک بهترین زمان برای دیدن این خیابان، صبح‌گاه روز یکشنبه بود که توانستم بازاری از اجناس عتیقه را به شیوه‌ای هیجان‌انگیز و منظم ببینم. تجربه‌ی حضور در عتیقه‌بازار زاگرب یا «فِلِئا مارکت» با نوشیدن قهوه در یکی دیگر از کافه‌های سنتی شهر به‌نام «کاوا تاوا» تکمیل شد. کافه‌ای با صندلی‌های کوتاه و بلند چوبی و میزهایی با پارچه‌های چهارخانه‌ی قرمز که احتمالا شما را یاد کافه‌ای زیر پل حافظ تهران می‌اندازد.
عکس‌ها: زینب ارسطو
[hr]این یادداشت در سری مطالب سفرنامه قهوه‌ای منتشر شده است. از همین سری بخوانید:
[hr] [threecol_one]قهوه برمه قهوه‌ای با طعم عشق و امید
[/threecol_one] [threecol_one_last]قهوه مالزی از کپی‌تیام تا کافه‌های مدرن
مرسی مازی عزیز بابت اینهمه اطلاعات خوب.
من تصور نمی‌‌کردم که کروات‌ها قهوه عربیکا بخورن، نمی دونم چرا ولی تصورم این بود که لایت‌تر بیشتر مورد طبعشون باشه