قهوه ژاپن : یک فنجان کاپوچینو با طعم ساکورا

فاخره خطیبی
عکاس و روزنامه‌نگار آزاد

کشور ژاپن با جمعیتی در حدود ۱۲۷‌میلیون نفر، سومین واردکننده بزرگ قهوه در جهان است. این کشور آسیایی که مردمان آن به نوشیدن چای شهره‌اند، طی سال‌های اخیر گرایش معناداری به سوی قهوه و به‌خصوص اسپشالتی کافی یا قهوه‌ی تخصصی داشته است. ژاپنی‌ها روش‌های بسیاری برای تهیه‌ی قهوه به روش دستی یا craft ابداع کرده‌اند و کمپانی هاریو (hario) که به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین شرکت‌های ساخت تجهیزات نسل نوی قهوه در دنیا به‌حساب می‌آید، از این کشور آسیایی برخاسته است. فاخره خطیبی عکاس و روزنامه‌نگار در سفری که به ژاپن داشته، از مشاهدات خود از نوشیدن قهوه در ژاپن و تاریخچه‌ی آن برای آیکافی نوشته است.

آیکافی – ژاپن برای ما ایرانی‌ها و بسیاری دیگر از مردم جهان کشوری افسانه‌ای و پر‌ رمز و راز است. سرزمین پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها، نظم و قانون‌پذیری بی‌حد‌و‌حصر، طولانی‌ترین ساعات کاری، قطارهای سریع‌السیر، برج‌های سر به فلک کشیده شیشه‌ای، واگن‌های لبریز از انسان‌های نیمه‌خواب، سرویس‌های بهداشتی تمام‌اتوماتیک، شخصیت‌های کارتونی متحرک، روبوت‌های پیش‌خدمت، کت‌و‌شلوارهای فرم تیره‌رنگ، زمین‌لرزه‌های دائمی، صف‌های طولانی خط‌کشی‌شده، باغ‌های شنی، کیمونو‌های رنگارنگ، درختچه‌های بن سای، غذاهای مینیاتوری و مهم‌تر از همه سرزمین شکوفه‌های گیلاس یا همان ساکورا.

نیز ببینید ~ طرز تهیه آیس کافی ژاپنی

از حق نگذریم ژاپن برای من که توفیق اقامت دوماهه‌ای را در زمستان و بهار در آن کشور داشته‌ام، هنوز هم سرزمینی بسیار غریب و حیرت‌آور است. ژاپن شاید تنها کشوری در جهان باشد که می‌توان در آن کافه‌ای بسیار پرطرفدار پیدا کرد که به نام روبوتی که شخصیت اصلی مجموعه کارتونی محبوبی در ژاپن است، نام‌گذاری و طراحی شده است. جالب‌تر آن است که در این کافه که “گاندوم” نام دارد، کف روی لیوان قهوه‌ها نیز با چهره شخصیت‌های همین مجموعه کارتونی، یا همان انیمه (Anime) در زبان ژاپنی، تزئین شده‌اند.

کشور ژاپن با جمعیتی در حدود ۱۲۷‌میلیون نفر، سومین واردکننده بزرگ قهوه در جهان است. با توجه به این مهم شاید بد نباشد که قدری بیشتر درباره تاریخچه قهوه در سرزمین چشم‌بادامی‌های پرکار بدانیم.

تاریخچه مصرف قهوه در ژاپن به اواخر قرن هجدهم می‌رسد. هلندی‌های مقیم ناگازاکی (Nagazaki) نخستین قهوه‌نوشان در این کشور بوده‌اند. با این وجود واردات انبوه قهوه در ژاپن به یک قرن پس از آن یعنی به اواخر قرن نوزدهم باز می‌گردد. با آغاز جنگ جهانی دوم سیر صعودی واردات قهوه به ژاپن متوفق شده و محدودیت‌های زیادی بر واردات قهوه در ژاپن اعمال شد. طبق آمارهای ثبت‌شده، اولین کافه در ژاپن در پایتخت آن توکیو در سال ۱۸۸۸ آغاز به کار کرده است. پس از اتمام جنگ جهانی دوم و ترمیم تدریجی اقتصاد ژاپن و متعاقب آن رفع محدودیت واردات قهوه در سال ۱۹۶۰، واردات این محصول دوباره سیری صعودی پیدا کرده و در دهه ۷۰ به اوج خود رسید. در سال ۱۹۸۰ اولین کافی‌شاپ زنجیره‌ای ژاپنی به نام دوتور (Doutor) نخستین شعبه خود را در منطقه هاراجوکوی (Harajuku) توکیو افتتاح کرد. از آن زمان تاکنون تعداد شعب این کافی‌شاپ زنجیره‌ای به ۱۴۹۰ شعبه در سطح کشور ژاپن رسیده است.

اولین شعبه استارباکس در منطقه گینزا (Ginza) در شهر توکیو در سال ۱۹۹۶ افتتاح و به‌سرعت مورد استقبال ژاپنی‌ها قرار گرفته و گسترش یافت. در حال حاضر استارباکس دارای حدود هزار شعبه در سراسر ژاپن است. استارباکس جزو معدود کافه‌های ژاپن است که سیگار کشیدن در آن‌ها ممنوع است. مهم‌ترین شعبه استارباکس در ژاپن شعبه چند طبقه‌ی شیبویاست (Shibuya) که در ضلع شمالی معروف‌ترین و پرترددترین چهارراه جهان در شهر توکیو واقع شده است.

با توجه به استقبال چشمگیر ژاپنی‌ها از استارباکس و پیدا کردن جایگاهی ممتاز در بازار مصرف قهوه در ژاپن، در حدود یک سال پس از افتتاح اولین شعبه استارباکس، شرکت ژاپنی دوتور (Doutor) اقدام به بازگشایی مجموعه کافی‌شاپ‌های زنجیره ای جدیدی به نام اکسلسیور (EXCELSIOR) با الهام و به تقلید از استارباکس کرد. با نگاهی گذرا به لوگو و طراحی داخلی این مجموعه می‌توان به شباهت بسیار زیاد آن به استارباکس پی برد.

ژاپن از جمله کشورهایی‌ست که قهوه قوطی به صورت گرم یا سرد را نیز می‌توان به آسانی در آن از ماشین‌های متعدد فروش نوشیدنی (به صورت تقریبی پنج میلیون دستگاه) و سوپرمارکت‌ها با قیمت بسیار ارزان تهیه کرد.

با آن‌که اولین نوشیدنی پرطرفدار در ژاپن چای سبز یا ماچاست (Macha) مصرف قهوه نیز در این کشور بسیار شایع است. بسیاری از کافه‌ها در ژاپن در جهت جلب رضایت بیشتر مشتریان ژاپنی، اقدام به ترکیب این دو نوشیدنی محبوب ژاپنی‌ها؛ قهوه و چای سبز (ماچا) کرده‌اند.

در فصل بهار کافه‌دارها به این معجون غریب، طعم‌دهنده ساکورا (Sakura) یا همان شکوفه‌های گیلاس را نیز اضافه می‌کنند. کلام آخر آن‌که اگر روزی مثل من گذرتان در بهار به سرزمین آفتاب تابان رسید، خود را از لطف چشیدن مزه شور و شیرین ساکورا روی کف شیر یک فنجان کاپوچینوی گرم محروم نکنید.

این یادداشت در سری مطالب سفرنامه قهوه‌ای منتشر شده است. از همین سری بخوانید: