قهوه هاوایی پرچمدار تولید قهوه در آمریکا
هاوایی، تنها ایالت در آمریکاست که در آن قهوه به صورت تجاری و تخصصی کشت میشود. مزارع قهوه در جزایر آتشفشانی، در ارتفاع مناسب و خاک مغذّی قرار گرفتهاند و توازن بین میزان آفتاب و باران، وجود بادهای ملایم و شبهای معتدل از عوامل موفقیت تولید قهوه در این منطقه به حساب میآیند. در عین حال از آنجا که مناطق کشت قهوه در هاوایی، نسبت به سرزمینهای دیگر در ارتفاع پایینتری قرار گرفتهاند، قهوهی عربیکای این منطقه طعم ملایم و اسیدیتهی کمتری نسبت به زیرگونههای مشابه خود دارد.
آیکافی – قهوه هاوایی، یکی از راههای درآمدزایی صنعت گردشگری در جزایر است و در عینحال خود به این صنعت وابسته است. از آنجا که هاوایی بخشی از ایالات متحده آمریکا به حساب میآید، دستمزد کارگران مزارع کشت قهوه و کارگاههای فرآوری و برشتهکاری، به نسبت مناطق دیگر دنیا بسیار بالاتر است و همین موضوع باعث افزایش قیمت محصول میشود. این قهوهی گرانقیمت معمولاً بدون ناخالصی به بازارهای آمریکا نمیرسد و بهترین راه فروش و تأمین مخارج بالای تولید آن، ارائهی مستقیم به گردشگرها در جزیره است.
قهوه چطور به هاوایی آمد؟
داستان قهوه هاوایی داستان پر فراز و نشیبیست و میتوان آنرا به عنوان نمونهای از پایداری و تابآوری اقتصادی مطرح کرد. قهوه را اولین بار دن فرانسیسکو دِ پائولا مارین در سال ۱۸۱۷ به جزایر هاوایی برد. او اهل اسپانیا بود و معتمد پادشاه هاوایی. دن فرانسیسکو بذر گیاهان مختلفی را به جزایر هاوایی برد. اما برخی از جمله قهوه به نتایج چندان مطلوبی نرسیدند. تلاش دوم برای کشت قهوه در سال ۱۸۲۸ توسط یک مبلّغ مذهبی به اسم ساموئل راگلز انجام شد که موفق شد زیرگونهای از گیاه قهوه را، که گمان میرود بوربن بوده، در غرب جزیرهی بزرگ هاوایی یعنی منطقهی کُنا پرورش دهد. اما از آنجا که نیشکر بزرگترین و پرمنفعتترین محصول جزیره محسوب میشد، قهوه در سایهی اهمیت نیشکر چندان اقبالی نیافت. هشت سال طول کشید تا کشت قهوه به مرحلهی بهرهبرداری تجاری برسد، اما این روند در دههی ۱۸۵۰ بهخاطر کمبود نیروی کار، شرایط هوایی نامناسب و افزایش آفات تقریباً متوقف شد.
شاید نجات قهوهی هاوایی را بتوان به مطرح شدن آن در نمایشگاه تجارت جهانی در شهر وین در ۱۸۷۳ نسبت داد. اگرچه نمایشگاه در این سال با اقبال خوبی مواجه نبود، اما هنری. ان. گرینویل قهوهی کُنا را به جهان معرفی و بهخاطر آن نشان افتخار دریافت کرد.
[quote float=”left”]جنگ جهانی اول و افزایش تقاضا برای قهوه از یک سو، و سرمازدگی مزارع قهوه در برزیل از سوی دیگر، کمک زیادی به صنعت قهوه هاوایی کرد[/quote]مرحلهی دیگر کشت قهوه در هاوایی در ۱۸۹۲ اتفاق افتاد، زمانی که هرمان ویدرمان، یک زمیندار مزارع نیشکر، زیرگونهی تیپیکا را از گواتمالا به جزیره آورد. تیپیکا فرایند رشد و بهرهوری بهتری داشت و کشاورزان قهوه در منطقهی کُنا آنرا «قهوهی گواتمالایی» نامیدند که امروز نیز پرطرفدارترین نوع قهوهی هاوایی به حساب میآید. (نام این قهوه در سال ۱۹۹۰ به «کُنا تیپیکا» تغییر کرد تا باعث سردرگمی خریداران نشود.) اما تیپیکا هم دستخوش حوادث زمانهی خود شد و با سقوط قیمت قهوه در بازارهای جهانی در سال ۱۸۹۹ با خطر نابودی کامل مواجه شد.
جنگ جهانی اول و افزایش تقاضا برای قهوه از یک سو، و سرمازدگی مزارع قهوه در برزیل از سوی دیگر، کمک زیادی به صنعت قهوه هاوایی کرد. قهوه هاوایی از این فرصت استفاده کرد تا سرپا شود؛ اما این خوشبختی دیری نپایید و رکود بزرگ اقتصادی آمریکا در سال ۱۹۲۹ به پایههای لرزان تجارت قهوه در هاوایی صدمه زد. این روند تا جنگ جهانی دوم ادامه پیدا کرد. در خلال سالهای جنگ، کمبود قهوه در آمریکا و بالا رفتن قیمت قهوه در بازارهای جهانی بار دیگر به نجات قهوه هاوایی و رشد اقتصادی آن منجر شد. از طرف دیگر سرمازدگی در مزارع برزیل برای بار دوم باعث تقویت جایگاه قهوهی هاوایی در تجارت جهانی شد.
فراز و فرود قهوه هاوایی در دهههای ۶۰ و ۷۰ میلادی ادامه داشت تا در نهایت، با کاهش درآمد حاصل از شکر در دههی ۱۹۸۰، قهوه فرصت پیدا کرد تا خود را بهعنوان یک محصول جایگزین مطرح کرده و جایگزین نیشکر در بسیاری از زمینهای کشاورزی شود.
قهوهی کُنا در همین زمان به عنوان «قهوه تخصصی» مطرح میشود و طرفداران زیادی در دنیا پیدا میکند. در حال حاضر قهوه در یازده منطقه از پنج جزیره در هاوایی کشت میشود. علاوه بر این، مزارع کوچک قهوه در جایجای جزایر هاوایی نیز پراکندهاند.
گونههای قهوه هاوایی
تقریبا تمام انواع قهوه هاوایی که به بازار میرسند، در جزیرهی بزرگ هاوایی کشت میشوند، در حالی که مزارعی در جزایر کوچکتر وجود دارند که قهوهای با مشخصاتی متفاوت از قهوههای جزیرهی بزرگ هاوایی تولید میکنند، اما به جهت محدود بودن مقدار محصول، به مرحلهی فروش نمیرسند.
قهوه کُنا (Kona)
قهوهی کُنا، مشهورترین و محبوبترین قهوهی هاوایی در منطقهای از جزیرهی بزرگ مشهور به کمربند قهوه کُنا کشت میشود و ۹۵٪ از قهوه عرضه شده در بازار را در بر میگیرد. طعم کُنا شفاف و خالص است، خوشعطر است و تنواری شربتگونهای دارد. شکر قهوهای، شیرکاکائو و عسل از طعمیادهای قهوه کنا شمرده شده که ردّی واضح از میوه را نیز دربردارد.
قیمت قهوهی کُنا به همان علت گرانی نیروی کار که شرحش رفت، بالاست. قیمت هر پوند قهوهی ۱۰۰٪ کُنا (اگر پیدا شود) بین ۴۵ تا ۶۰ دلار است. قهوهی کُنا با هویت هاوایی گره خورده و هر سال در ماه نوامبر، جشنوارهی فرهنگی قهوهی کُنا در جزیره برگزار میشود. تابهحال بیش از چهل و پنج جشنوارهی قهوهی کُنا در جزیره برگزار شده که در آن علاوه بر امکان نوشیدن قهوه و تجربهی قهوهآزمایی، به رژهی فرهنگها، هنرهای سنتی دستی، هنرهای نمایشی و رقص پرداخته میشود.
قهوه کائو (Ka’u)
قهوهی کائو که در بخش کائو در جنوب جزیرهی بزرگ هاوایی کشت میشود در سالهای اخیر نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. کشت قهوهی کائو از ۱۹۹۶ آغاز شد و به سرعت به موفقیت رسید. عطریاد کائو در قهوه کائو بهطور قابلتوجهی خاص و مطلوب است و طعم ملایم آن کمی با شیرینی و عطریاد شکوفههای مرکبات و ارکیده همراه است. از طعمیادهای قهوه کائو همچنین به شکلات سنگین، گیلاس و نارگیل نیز اشاره میکنند.
در منطقه کائو نیز از حدود ده سال پیش هر سال در ماه می فستیوال قهوه برگزار میشود. در این جشنوارهی یک هفتهای، رقابت انتخاب بهترین قهوه و دستورهای غذایی و دسر جریان دارد و بازدیدکنندگان با موسیقی زنده، هنرهای نمایشی و چشیدن طعم قهوههای مزارع مختلف سرگرم میشوند. همچنین کارگاهها و سمینارهای آموزشی با برنامهریزی شرکتهای قهوهی کائو، در کنار تورهای مزارع قهوه و آشنایی با مراحل کشت و عملآوری دانههای قهوه برگزار میشود.
قهوه پونا (Puna)
قهوهی پونا با زیرگونههای تیپیکا، کاتورا و کاتوای در مزارع نزدیک به پارک ملّی آتشفشانهای هاوایی کشت میشود و به دلیل خاک سولفوریک، تنواری و اسیدیته بالا با گرایش به طعم فندقی دارد.
قهوه هاماکوا (Hamakua)
کشت قهوه در منطقهی هاماکوا از سال ۲۰۰۰ میلادی جدی گرفته شد. قهوهی هاماکوا با طعم قوی و عطریاد شکلات ملایم موردتوجه برخی قهوهدوستان است.
قهوه کائوای (Kauai)
در کائوای که سابقهی کشت قهوه در آن به سال ۱۹۸۷ میلادی برمیگردد، پنج زیرگونه از قهوهی عربیکا کشت میشود. این قهوه که اسیدیتهای بالاتر از کُنا دارد به تدریج جایگاه بالایی در بین قهوههای جزیره پیدا کرده است.
قهوه مائویی (Maui)
قهوهی مائویی که نامش را از جزیرهی مائویی گرفته، مخلوطی از انواع زیرگونههای عربیکاست که در ۳۲ مزرعه در این جزیره کشت میشود.
قهوه مولوکائی (Molokai)
قهوهی جزیرهی مولوکائی تنواری بالا و اسیدیتهی ملایم دارد. قهوه کشت شده در خاک سرخ این جزیره، زیرگونهای از عربیکاست که با روش خیس فرآوری میشود.
قهوه اواهو (Oahu)
قهوهی اواهو که با نام وایالوئا (Waialua شهر و شرکت کشت این قهوه) نیز شناخته میشود، از زیرگونهی تیپیکا است و طعمی ملایم و تنواری متوسط و توازن مزهای با پسمزهی شکلات دارد.
دمآوری قهوه هاوایی
بهترین روشهای دمآوری قهوهی هاوایی استفاده از دستگاههای خانگی فیلتردار (روش چکهای) برای قهوههای روشنبرشت و فرنچ پرس برای قهوههای میانبرشت (medium roast) هستند.