رقابت ریشه‌دار قهوه و تریاک در برمه
میانمار اولین کشت‌گاه آسیایی زیرگونه‌ی گیشا
دولت و شرکت‌های خصوصی میانمار (برمه سابق) در سال‌های اخیر با بهره‌گیری از کمک‌های بین‌المللی، سعی کرده‌اند کشاورزان و روستاییان را از کشت خشخاش و تولید تریاک به سمت تولید قهوه تخصصی سوق دهند.
آیکافی – کارآفرین اهل میانمار نگوه تان (Ngwe Tun) برنامه دارد امسال بهار محموله‌ای از قهوه‌ی تخصصی گیشا (Geisha) به هنگ‌کنگ صادر کند. این اولین بار خواهد بود که این زیرگونه‌ی قهوه‌ی عربیکا از میانمار صادر می‌شود.
نگوه تان مدیر و بنیان‌گذار شرکت آنگ نای لین هتان (Aung Nay Lin Htun) است که از سال ۲۰۱۲ تحت نام تجاری جینیوس (Genius) مشغول به تولید قهوه‌ی تخصصی بوده. این شرکت بوته‌های قهوه‌ی گیشا را حدود چهار سال پیش به میانمار وارد کرده است.
برداشت محصول به‌زودی در مزرعه‌ی شرکت آنگ نای لین هتان شروع خواهد شد. مالک شرکت امیدوار است امسال ۵۰۰ کیلو قهوه تخصصی برداشت کنند.
نگوه تان می‌گوید: «زیرگونه‌ی گیشای قهوه عربیکا یکی از گران‌ترین قهوه‌ها در جهان است. خریداران بسیاری در هنگ کنگ، سنگاپور و تایوان چشم‌به‌راه محصول امسال ما هستند. این اولین بار است که مزرعه‌ای در آسیا این نوع قهوه را کاشته.»
زیرگونه‌ی گیشا قهوه عربیکا اولین بار در منطقه گشا (Gesha) در اتیوپی کاشته شده و بعدها به دلیل اشتباهی لپی به قهوه گیشا معروف شده. در دهه‌ی ۶۰ میلادی این گونه به صورت گسترده در پاناما کشت شده ولی تا سال ۲۰۰۴ ناشناس باقی مانده بوده. سال گذشته، یک محموله قهوه تخصصی گیشا به ارزش کیلویی ۳۶۴ دلار به فروش رفته. نگوه تان می‌گوید اگر موفق شود محصول شرکت را به قیمت کیلویی ۲۰ تا ۲۵ دلار بفروشد راضی خواهد بود.
در سال‌های اخیر کشاورزان و شرکت‌های میانمار سعی کرده‌اند با پرورش گونه‌های قهوه تخصصی سهمی از بازار پرسود جهانی این محصول کسب کنند. اکتبر گذشته، شرکت گرین گولد (Green Gold) یک محموله قهوه تخصصی به ارزش ۳۵ هزار دلار به فرانسه صادر کرده. خریدار این محصول بنیاد قهوه تخصصی مالونگو (Malongo) بوده است.
سازمان ملل
سازمان ملل متحد و دفتر مبارزه با جرایم و مواد مخدر آن در میانمار حامی همکاری گرین گولد و مالونگو است. مدیر دفتر مبارزه با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل در میانمار تروالز وستر می‌گوید: «کیفیت قهوه‌ای که گرین گولد پرورش داده آنقدر بالا بوده که مالونگو حاضر شده این قهوه را کیلویی ۸ دلار بخرد؛ یعنی تقریبا دو برابر قیمت جهانی قهوه عربیکا.»
وستر توضیح می‌دهد سازمان ملل قصد دارد با حمایت از کشت قهوه تخصصی کشاورزان را به سمت کاشت این محصول تخصصی و جایگزین‌کردن آن با تولید تریاک سوق دهد.
بعد از افغانستان، میانمار دومین تولیدکننده‌ی تریاک در جهان است. عمده تریاک تولید شده در میانمار در استان‌های فقیر شان و کاچین پرورش داده می‌شود. جنگ و آشوب و تنش‌های سیاسی در کنار فقر و بی‌نظمی شرایط را برای فعالیت قاچاقچی‌ها در این استان‌ها هموار کرده است.
تلاش‌های پیشین سازمان ملل در میانمار برای جایگزین کردن تریاک با محصولات کشاورزی دیگر تا امروز چندان موفق نبوده. سازمان ملل از سال ۲۰۱۴ در شهرستان‌های هاپونگ و لویلم سعی کرده خشخاش را با قهوه جایگزین کند. وستر امیدوار است تلاش اخیر سازمان ملل تاثیر بیشتر داشته باشد.
در ایالت شان و ۵۵ روستا حدود هزار خانوار مشغول کشت قهوه عربیکا هستند. زمین‌های تحت کشت در ارتفاع ۱۲۵۰ متری از سطح دریا قرار دارند. ترکیب ارتفاع، بارندگی و نور کافی آفتاب در این منطقه برای کشت قهوه مناسب است. مالونگو توافق کرده تا سال ۲۰۲۲ تمام محصول قهوه تولید شده تحت برنامه‌ی سازمان ملل را بخرد.
تاریخ قهوه میانمار
در دوران استعمار یعنی بین سال‌های ۱۸۲۴ تا ۱۹۴۸ چای نوشیدنی محبوب در میانمار بوده. در این دوره‌ی تاریخی میانمار در جهان برمه نامیده می‌شده. چای در مناطق مرگوی (Mergui) و تاوی (Tavoy) کشت می‌شده و بیشتر برای مصرف داخلی به کار می‌رفته است.
طبقه حاکم نظامی برمه که به آن خونتا (Junta) گفته می‌شود اولین بار در ۲۰۰۴ به کشت قهوه توجه نشان داده و ۴۰ هزار هکتار زمین در پایین او لوین (Pyin Oo Lwin district) به کشت قهوه اختصاص می‌دهد. این منطقه ارتفاعی حدود ۱۰۰۰ متر از سطح دریا دارد و برای کشت قهوه مناسب است.
تا سال ۲۰۱۴ صنعت قهوه میانمار پیش‌رفت چندانی نکرد. در این سال چند شرکت بزرگ قهوه میانمار اتحادیه‌ای به راه انداختند و ۵۰۰ هزار دلار در ساخت یک مرکز فرآوری مدرن سرمایه‌گذاری کردند. شرکت‌هایی که در این پروژه شرکت کردند گرین لند، لون استار (Lone Star) شون یین مار (Shwe Yin Mar)، بلو ماونتین (Blue Mountain) و سیتار (Sithar) بودند. نام این اتحادیه گروه قهوه ماندالای (Mandalay Coffee Group) است.
گروه ماندالای سالانه حدود ۵۰۰ تن قهوه تولید می‌کند. عمده این قهوه داخل میانمار فروخته می‌شود. منابع آگاه بر این باورند که کل قهوه تولیدی میانمار از هزار تن بیشتر نیست که در مقایسه با تولید سالانه‌ی قهوه ویتنام یعنی یک و نیم میلیون تن بسیار ناچیز است.
با توجه به میزان اندک محصول، برای سودآور کردن صنعت، تولیدکنندگان سعی کرده‌اند میانمار را به عنوان فروشنده‌ی قهوه‌ی تخصصی در جهان معرفی کنند. بسیاری از سازمان‌های جهانی نیز به کشاورزان در این راستا کمک کرده‌اند. بخشی از این تلاش‌ها شامل مسابقات قهوه‌آزمایی و مسابقه قهوه تخصصی میانمار بوده.
در آیکافی بیشتر بخوانید ~ قهوه برمه قهوه‌ای با طعم عشق و امید
در حالی که برای یک بازه‌ی زمانی کوتاه این کارزارهای تبلغاتی به رونق بازار قهوه میانمار در جهان کمک کرده، برخی تولیدکنندگان بر این باورند که این روی‌کرد به توسعه چندان پایدار نخواهد بود.
تو ژاو (Thu Zaw) مدیر قهوه سیتار می‌گوید: «کیفیت قهوه میانمار بد نیست ولی برخی ناظرین خارجی سعی کرده‌اند آن را بهتر از چیزی که هست جلوه دهند.»
به ویژه در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ که درهای میانمار به روی جهان باز شد و حکومت نظامیان کنار رفت، جریان‌های سیاسی و دولت‌های خارجی از تولیدات میانمار به ویژه‌ی قهوه‌ی آن حمایت گسترده کردند. ولی بعدتر و پس از قتل عام مسلمانان روهینجیا روی‌کرد جهانی به میانمار دگرگون شد. این تغییر روی‌کرد، بازار قهوه میانمار را تحت فشار قرار داده است.
تو ژاو می‌گوید با توجه به فراز و نشیب‌های مناسبات بین المللی میانمار با جهان، تولیدکنندگان بهتر است بر بازار داخلی تمرکز کنند. او می‌افزاید: «به نظر من منبع اصلی درآمد کشاورزان قهوه میانمار باید بازار داخلی باشد.»
در ماه‌های اخیر هم‌چنین ارزش پول ملی میانمار حدود ۲۵ درصد افت کرده. این افت ارزش پول می‌تواند به نفع تولیدکنندگان داخلی باشد. با کاهش ارزش پول ملی خرید محصول خارجی دیگر برای بسیاری از خریداران به صرفه نیست و در نهایت قهوه تولید داخل می‌تواند سهم بیشتری از بازار به دست آورد.
افزون بر این‌ها در سال‌های اخیر کافه‌ها و هتل‌های مجلل بسیاری در یانگون، بزرگ‌ترین شهر میانمار، تاسیس شده. این به معنای رشد تقاضا برای قهوه باکیفیت در میانمار است. البته فعالین بازار می‌گویند کیفیت قهوه کشت شده در میانمار هنوز ثبات کافی ندارد و برخی برای ارائه‌ی محصول با کیفیت مجبور به اتکای نسبی به واردات هستند.
