تصویب واژههای گروه قهوهپژوهی در شورای واژهگزینی فرهنگستان
اولین بخش از واژههای پیشنهادی گروه قهوهپژوهی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، روز شنبه ۲۶ تیرماه ۹۵ در شورای واژهگزینی این فرهنگستان تصویب شد.
آیکافی – بخش اول از دفتر اول گروه واژهگزینی قهوهپژوهی فرهنگستان شامل ۳۲ واژه مرتبط با حوزهی «دمآوری قهوه» (Coffee Brewing) است که با اصلاحاتی جزئی، همگی به تصویب رسیدند.
گروه قهوهپژوهی یکی از ۷۰ گروه تخصصی واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که در خرداد ۱۳۹۴ با هدف آسانسازی کاربرد واژههای تخصصی قهوه در فرهنگستان زبان تشکیل شد. اعضای گروه را آقایان هژیر امینالهی، صفا صالحی، دکتر مهران صولتی هشجین و صفا هراتیان تشکیل میدهند. جلسات معمولا دو بار در ماه (جلسهای حدود ۴ ساعت) با حضور اعضای نام برده و همچنین نماینده فرهنگستان خانم آویشن محضری (پژوهشگر و عضو هیئت علمی فرهنگستان) در محل فرهنگستان زبان فارسی برگزار میشود.
صفا هراتیان دبیر گروه قهوهپژوهی در مورد روند تشکیل این گروه میگوید: «در ابتدای کار از حدود بیش از ۲۰ متخصص صنعت قهوه برای همکاری در این گروه دعوت بهعمل آمد که در نهایت به تشکیل گروه قهوهپژوهی با ترکیب فعلی انجامید.»
از میان واژههای مصوب روز شنبه میتوان به مواردی چون «دمآوری قهوه» بهجای Coffee Brewing، «کوبه» بهجای Tamper، «بیشعصارهگیری» بهجای Over Extraction و «چکانه» بهجای Dripper اشاره کرد. فهرست کامل واژههای مصوب بهزودی از طریق وبسایتها و مجلات حوزهی قهوه در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.
هژیر امینالهی هدف از تشکیل گروه قهوهپژوهی را چنین توصیف میکند: «هدف از تشکیل این کارگروه، معادلسازی برای واژههای صنعتی قدیمی است که با توجه به تحول و گسترش سریع بخشهای علمی و عملی آن در چند سال اخیر، واژهها و اصطلاحات تخصصی بسیاری به دایرهی زبانی آن وارد شده است. در ایران نیز زمان زیادی از ورود و معرفی مباحث جدید و واژههای علمی و فنی مرتبط با قهوه به جامعه متخصصان و مصرفکنندگان آن نمیگذرد. بسامد بالای به کارگیری واژههای تخصصی و سرعت گسترش این مباحث در یک بازه زمانی نسبتا کم، به آشفتگی استعمال واژگان آن به همان شمایل وارداتیشان منجر شده است. این مسئله نه تنها در مورد واژههایی که با دستاوردهای اخیر وارد دایره واژگان این صنعت شده صادق است (مانند Cupping) بلکه حتی دامنگیر اصطلاحاتی شده است که از قبل در زبان فارسی رایج بودهاند. (مانند: گرایندر (Grinder) به جای آسیای قهوه یا کاپ (Cup) به جای فنجان).»
او ادامه میدهد: «در نتیجه، فراگیر شدن بهکارگیری این واژهها به شکل وارداتیشان در سطوح مختلف (در برخی موارد حتا با تلفظ غلط یا ترکیب آن با واژههای فارسی؛ مانند: برو (Brew) زدن به جای دم کردن یا دمآوری)، شکاف بین مخاطبان، کاربران یا علاقهمندان به قهوه را با این صنعت عمیقتر و برقراری ارتباط را نیز سختتر کرده است.»
گروه قهوهپژوهی فرهنگستان تاکنون بیش از ۲۰ نوبت تشکیل جلسه داده که ماحصل آن، استخراج حدود هزار واژه از ۲۰ منبع تخصصی و معتبر علم قهوه بوده است. با پیمایش فهرست واژگان، حدود ۶۰۰ واژه در دستور کار واژهگزینی قرار گرفته که در چندین حوزه مانند «قهوه سبز» (Green Coffee) و «آمادهسازی قهوه» (Coffee Making) مرتب شدهاند. پس از آن سرفصلهای اصلی هر موضوع در دستههای کوچکتر یا خوشهواژهها در زیرمجموعهی حوزههای مربوط به خود قرار گرفتند. برای مثال در حوزه آمادهسازی قهوه، خوشهواژههایی مانند خوشهواژه (Brewing) و خوشهواژه (Grinding) انتخاب شدند.
پس از تصویب شورا تمامی این مصوبات به جامعه عرضه میشوند و چنانچه بعد از سه سال پیشنهادی مبنی بر تغییر آنها ارائه نشود، واژهها به امضای رئیسجمهور خواهد رسید. گروه در این مدت با توجه به بازخورد کلمات در جامعه اجازه تجدیدنظر در مورد واژههای مصوب را خواهد داشت.
بهزودی در آیکافی در خصوص روند واژهگزینی گروه و ساز و کار فرهنگستان بیشتر خواهیم نوشت.
من به سهم خودم تشکر میکنم ،بسیار کار واجب ومهمی انجام دادید، و ما هم باید از این حرکت حمایت کنیم واز کلمات فارسی تصویب شده استفاده کنیم
واقعا کار تحسین بر انگیزی هست کاری که شما انجام میدید اما چقدر بهتر میشد که این جلسات و این جایگزینی ها زمانی اتفاق می افتادند که کلمات اصلی هنوز رواج نیافته و همه گیر نشده… الان که همه به ابزار کوبیدن قهوه میگن تمپر یکم جایگزین کرن کلمه ی کوبه (که خیلی هم کلمه ی به جایی هست) یکم سخت هست
هنوز دیر نیست سروش جان. اینکه الان این واژگان به صنعت قهوه معرفی بشوند، خیلی بهتره که هیچوقت نشوند. با بهکارگیری این واژگان فارسی در کلاسهای آموزشی، وبسایتها و رسانههای تخصصی و عمومی و همینطور در محاوره روزمره، کمکم کلمات فارسی راه خودشونو پیدا میکنند.