تولید قهوه از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد تانزانیاست و ۷۰درصد قهوه تولیدی این کشور را عربیکا و ۳۰٪ را روبوستا تشکیل می‌دهد.
آیکافی – قهوه‌هایی که در بخش جنوبی تانزانیا کشت می‌شوند از شرایط بهتری برای خشک شدن برخوردارند و هم‌چنین دسترسی بهتری به امکانات حمل‌و‌نقل دارند که مزیت بزرگی به شمار می‌آید. چرا که بسیاری از انتقادها به نقص‌های قهوه‌ی تانزانیا به این موضوع بر می‌گردد که قهوه در کانتینرهای حمل، در تماس با بخار قرار می‌گیرد.
سه مورد از شاخص‌ترین قهوه‌های تانزانیا عبارت‌اند از موشی، آروشا و کلیمانجارو که هر سه در تپه‌های کلیمانجارو در نزدیکی مرز کنیا کشت می‌شوند.
نوزدهمین کشور تولیدکنندهی قهوه در دنیا
قهوه را نخستین بار در قرن شانزدهم از اتیوپی به تانزانیا آوردند. در ابتدا به جای تهیه‌ی نوشیدنی از این محصول، آن را محرک می‌دانستند و می‌جویدند. اعضای قبیله‌ی «هایا» از آن به جای پول استفاده می‌کردند و کشت قهوه تنها با اجازه‌ی رؤسای قبایل انجام می‌گرفت.
پس از این که تانزانیا مستعمره‌ی آلمان شد، کشت قهوه افزایش پیدا کرد. آلمان‌ها نفوذ رؤسای قبایل بر کشت قهوه را تضعیف کردند و همین موجب شد کشت این محصول گسترش قابل‌توجهی پیدا کند. به این ترتیب، از سال ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۲، صادرات قهوه‌ی تانزانیا افزایشی سه برابری پیدا کرد.
پس از جنگ جهانی دوم، آلمان‌ها جای خود را به بریتانیایی‌ها دادند. بریتانیا برنامه‌ای تنظیم و اجرا کرد که طی آن می‌بایست ۱۰ میلیون نهال قهوه کاشته می‌شد. در نتیجه، در سال ۱۹۲۵ تنها از یکی از مناطق تحت کشت قهوه در تانزانیا، ۶۰۰۰ تن قهوه به خارج کشور صادر شد. در این بازه‌ی زمانی کشاورزان قهوه تصمیم به تشکیل نوعی تعاونی گرفتند تا بتوانند قیمت‌های منصفانه‌تر و به‌صرفه‌تری برای این محصول تعیین کنند.
این روزها فروش قهوه‌ی تانزانیا به سه طریق انجام می‌گیرد:
۱- بازار داخلی: در این بازار کشاورزان قهوه‌ی خود را به قیمت مزرعه، به خریداران خصوصی و گاهی به دیگر کشاورزان می‌فروشند. در این معاملات قهوه به صورت دانه یا با پوست به فروش می‌رسد.
۲- حراج‌ها: در طول فصل کشت قهوه که نه ماه به طول می‌انجامد، حراج‌های قهوه، هر هفته (و معمولاً پنجشنبه‌ها) برگزار می‌شوند. در این حراج‌ها صادرکننده‌ها و واسطه‌ها قهوه را از تأمین‌کننده‌ها خریداری می‌کنند. این تأمین‌کننده‌ها یا کشاورزان مستقل هستند یا گروهی یا تعاونی‌ها.
۳- صادرات مستقیم: تولیدکننده‌های قهوه‌ی درجه یک اجازه دارند که در حراجی‌ها شرکت نکنند و قهوه‌ی خود را به صورت مستقیم بفروشند. صادرات مستقیم به کشاورزان این امکان را می‌دهد که بتوانند روابط بلندمدتی با برشته‌کاری‌ها و تاجران بین‌المللی ایجاد کنند.
اما چند دهه پیش اوضاع به این صورت نبود. دولت تانزانیا در سال ۱۹۶۷ قانونی را وضع و اجرا کرد که بر اساس آن کشاورزان حق فروش مستقیم محصولات خود را به خریداران خصوصی نداشتند. کشاورزان به سرعت تحت کنترل شدید قرار گرفتند و محدود به قراردادهایی شدند که به آن‌ها اجازه می‌داد محصولات‌شان را تنها به تعاونی‌های دولتی بفروشند. این تعاونی‌ها تمام امور مربوط به بازاریابی محصولات قهوه را به عهده داشتند.
حالا تانزانیا نوزدهمین کشور تولیدکنندهی قهوه در دنیا و سومین تولیدکنندهی بزرگ قهوه در آفریقا است و تقریباً یک درصد از قهوه‌ی عربیکای کل دنیا را تولید می‌کند. این قهوه از نوع عربیکای کشت‌شده در ارتفاع زیاد (SHG) و شدیداً دانه سخت (SHB) است.
تخمین زده می‌شود که درآمد ۴۵۰ هزار خانوار تانزانیایی از کشت قهوه تأمین شود و این درآمد شامل ۲۰ درصد عایدی تانزانیا از صادرات نیز هست. این خانواده‌ها ۹۰ درصد قهوه‌ی کشور را کشت می‌کنند و تولید ۱۰ درصد باقی‌مانده به عهده‌ی دولت است. در کل، صنعت قهوه چرخ زندگی ۶ درصد از مردم تانزانیا را می‌گرداند.
ویژگی‌های قهوه تانزانیا
هفتاد درصد قهوه‌ی تولیدی تانزانیا عربیکا است که اغلب در ارتفاعات کلیمانجارو کشت می‌شود. درختچه‌های روبوستا نیز معمولاً در نزدیکی دریاچه‌ی ویکتوریا و در ارتفاعات پایین‌تر به چشم می‌خورند. درختچه‌های قهوه‌ی تانزانیا معمولاً کم‌بازده هستند و همین مسأله کار را برای کشاورزان دشوارتر می‌کند.
قهوه تانزانیا، مانند قهوه‌ی کنیا، از اسیدیته‌ای شفاف، زنده و شراب-مانند برخوردار است و گاهی حتی با کمی تیزی همراه است. قهوه تانزانیا طعمی قوی و پیچیده دارد و تن‌واری‌اش (body) متوسط رو به بالاست که حالتی غلیظ و خامه‌ای به این قهوه می‌دهد. طعم‌یاد توت‌های شیرین را به وضوح می‌توان در قهوه‌ی تانزانیا حس کرد؛ طعمی میوه‌ای که گاهی طعم‌یاد چوب سرو نیز در آن یافت می‌شود.
ارتفاع رشد: ۱۴۰۰ تا ۱۸۰۰ متر بالاتر از سطح دریا
گونه‌های عربیکا: N&KP، کِنت، بوربون
دوره‌ی برداشت: جولای تا اگوست (در شمال تانزانیا)، آوریل تا مِی (در جنوب تانزانیا)
عطریاد: توتون پیپ ملایم
طعم‌یاد: شاه‌توت، لیمو، چای سیاه، کیوی، شکلات
تن‌واری: متوسط رو به بالا
اسیدیته: شفاف، تند و تیز، مرکباتی
درجه یک
مانند بسیاری از نواحی قهوه‌خیز جهان، درصدی از دانه‌های قهوه‌ی برداشت شده، دانه‌های پی‌بری (Peaberry) هستند، یعنی هر میوه‌ی قهوه به جای دو دانه، یک دانه‌ی قهوه در خود دارد که جداگانه جمع‌آوری شده و با عنوان قهوه‌ی درجه‌یک به فروش می‌رسد. قهوه‌ی تک‌دانه می‌تواند طعم‌یادهای بهتری داشته باشد که طی فرآیند برشته‌کاری خود را نشان خواهد داد.
با این حال، قهوه‌ی تک‌دانه یا پی‌بری حتی اگر قرار باشد با دیگر قهوه‌ها ترکیب شود، باید پیش از ترکیب، به صورت جداگانه برشته و سپس ترکیب شود، زیرا تفاوت‌های شکل و اندازه‌ی این قهوه نیازمند شیوه‌ای متفاوت از برشته‌کاری است و می‌تواند منجر به برشته شدن بیش از حد یا کمتر از میزان مورد نیاز شود.
برشته‌کاری و فرآوری
قهوه‌ی تانزانیا با درجه‌ی برشته‌کاری «سیتی» (که تقریباً معادل قهوه میان‌برشت است)، عطری گیاهی پیدا می‌کند در حالی که با برشته‌کاری تیره‌تر طعم‌یادهای خانواده‌ی توت را به‌دست می‌دهد و طعم‌یادهای پایانی آن به سمت فلفل سیاه می‌رود.
کیفیت و یکنواختی کلی تولید قهوه‌ی سبز تانزانیا بسیار بیشتر از قهوه‌ی تولیدی کنیا است. اسیدیته‌ی شرابی قهوه‌ی تانزانیا با قهوه‌های عرب و آفریقایی مقایسه می‌شود. قهوه‌های کشت‌شده در بخش غربی تانزانیا به صورت خشک فرآوری می‌شوند، در حالی که در باقی مناطق این فرآیند به صورت خیس (شسته) صورت می‌گیرد.
سیستم رده‌بندی قهوه‌ی تانزانیا مشابه رده‌بندی قهوه‌ی کنیا است؛ یعنی قهوه‌ی AA در صدر لیست و پس از آن قهوه‌های A و B و … قرار دارد.
گسترش فرهنگ نوشیدن قهوه
با این که ۱۲درصد از کل قهوه‌ی دنیا در قاره‌ی آفریقا تولید می‌شود، اما به طور کلی مصرف قهوه در این قاره پایین است. این روزها ۷ درصد قهوه‌ی تولیدی تانزانیا به مصرف داخلی می‌رسد در حالی که سال‌های سال این رقم کمتر از ۲ درصد بود.
سرانه‌ی مصرف قهوه در تانزانیا در سال ۲۰۱۷، ۶۰ گرم بوده است. انجمن قهوه‌ی تانزانیا اعلام کرده که مصرف قهوه‌ی مردم این کشور با رشد سالانه‌ی ۱٫۵ تا ۲ درصدی همراه است و فرهنگ نوشیدن قهوه در فضاهای شهری و نیمه‌شهری ریشه دوانده است.
۳ سنت!
این قیمت یک فنجان قهوه در خیابان‌های تفتیده‌ی دارالسلام است. تنها چند سنت دیگر بدهید تا تکه‌های ترد و شیرین بادام‌زمینی را با هر جرعه از قهوه در دهان خود حس کنید. در دارالسلام به این شیوه قهوه را شیرین می‌کنند.
کافه‌های سیار تانزانیا که عموماً در دستان مردان و پسران جوان از این سو به آن سو در پیاده‌روها برده می‌شوند، از ابزارهایی ابتدایی تشکیل شده تا یک شات قهوه‌ی لذت‌بخش به دست مشتری بدهد. البته باید این حقیقت را هم مد نظر قرار داد که دو یا سه لیوان کوچکی که در بساط این افراد وجود دارد و در آن قهوه سرو می‌شود، معمولاً در یک سطل آب شسته می‌شود که آب آن را به ندرت از صبح تا شب تعویض می‌کنند!
تعداد کافه‌های دارالسلام (پایتخت تانزانیا) با افزایش قابل‌توجهی همراه است. در میان این کافه‌ها حالا دیگر شعبه‌هایی از زنجیره‌های بین‌المللی هم به چشم می‌خورد. برای نمونه «جاوا هاوس»، یک کافه‌ی زنجیره‌ای با بیش از ۳۶ شعبه است که یکی از شعبه‌هایش در دارالسلام قرار دارد. این زنجیره کار خود را در سال ۱۹۹۹ و در نایروبی (پایتخت کنیا) آغاز کرده است.
یکی دیگر از زنجیره‌های کوچک محلی دارالسلام «بلک تومِیتو» نام دارد که با شراکت یک مهاجر کانادایی به نام سندرا و یک سرآشپز تانزانیایی، حدود ۱۰ سال است که به فعالیت مشغول است.
جمهوری تانزانیا در ساحل شرقی آفریقا قرار دارد. همسایه‌های شمالی این کشور کنیا و اوگاندا هستند و از غرب با رواندا، بوروندی و کنگو هم‌مرز است و کشورهای زامبیا، مالاوی و موزامبیک در جنوب این کشور قرار گرفته‌اند. این کشور در بخش‌های شمالی خود بافتی کوهستانی دارد که بلندترین نقطه‌ی کشور یعنی کوه کلیمانجارو با ۵۸۹۵ متر ارتفاع از سطح دریا آن‌جا قرار گرفته.
