زیرگونه‌ی کاتوای اولین بار در دهه‌ی چهل میلادی از پیوند موندو نُوو و کاتورا در برزیل حاصل آمد. گیاه آن فشرده است، به‌صورت بالقوه باردهی بالایی دارد و نمونه‌هایی از آن که در آمریکای مرکزی می‌روید، کیفیت استانداردی در فنجان دارد. با این‌حال در مقابل آفت زنگ برگ بسیار آسیب‌پذیر است.
در این سری از مقالات از درس‌نامه قهوه سبز آیکافی با حمایت قهوه توبک (بازرگانی موثق) به معرفی معروف‌ترین زیرگونه‌های قهوه پرداخته‌ایم.
آیکافی – کاتوای را انستیتو آگرونومیکو (IAC) در برزیل اولین بار در دهه‌ی ۴۰ به دنیای کشاورزی قهوه معرفی کرد. این زیرگونه‌ی به‌نژادی‌‌شده از موندو نوو باردهی و از کاتورا فشردگی و کوتولگی را به ارث برده است. کاتورا به‌دلیل اندازه‌ی کوچک گیاه، نسبت بوربون باردهی بهتری دارد؛ به این دلیل که درختان این زیرگونه در فضایی معین با فشردگی بیشتری می‌رویند، تراکم کشت آن تقریبا دو برابر بوربون است. علاوه بر این، نگهداری گیاه در برابر بیماری‌ها و آفت‌ها به‌دلیل شکل درختان راحت‌تر است.
کیفیت کاتوای در فنجان نه خیلی عالی ولی استاندارد است. امروزه انواع زرد و قرمز کاتوای در کشاورزی قهوه زیر کشت می‌رود و در کشورهای مختلف، گزینش‌های مختلفی از آن ارائه شده است.
در سال ۱۹۷۲ زیرگونه‌ی کاتوای به‌صورت بهنژادی شجره‌ای¹ در برزیل در اختیار کشاورزان قرار گرفت. امروزه در برزیل نمونه‌های متنوعی از کاتوای زیر کشت می‌رود که بعضی از آن‌ها به باردهی بسیار مطلوب معروف‌اند؛ در حالی‌که نمونه‌هایی از کاتوای که به آمریکای مرکزی برده شدند، به اندازه‌ی نمونه‌های برزیلی بارده نیستند. بنابر مطالعات، مقایسه‌ی بین میزان باردهی زیرگونه‌های کاتورا و کاتوای در هندوراس و کاستاریکا، تفاوت معناداری را نشان نمی‌دهد.
کاتوای در سال ۱۹۷۹ به هندوراس رفت. امروزه تقریبا نیمی از قهوه عربیکای هندوراس از زیرگونه‌ی کاتوای است. محققان انستیتو هندورنو دل کافه (IHCAFÉ) در هندوراس فعالانه روی بهنژادی زیرگونه‌ی کاتوای و پیوند فرزندان آن با فرزندان زیرگونه‌ی پیوندی تیمور مشغول مطالعه‌اند.
کاتوای علاوه بر هندوراس، در کاستاریکا نیز اهمیت تجاری بسیاری دارد. کاتوای زرد اولین بار در سال ۱۹۸۵ به کاستاریکا رسید و زیرگونه‌های متنوعی از فرزندان آن در سراسر کشور زیر کشت رفت. کاتوای همچنین در سال ۱۹۷۰ به گواتمالا معرفی شد و امروزه نزدیک به ۲۰درصد از تولید قهوه این کشور از زیرگونه‌ی کاتوای است. در باقی کشورهای آمریکای مرکزی کاتوای حضور چندان مطرحی ندارد.
بعضی قهوه‌آزمایان اسیدیته‌ی هر دو نمونه‌ی کاتوای زرد و قرمز را مطلوب ارزیابی کرده‌‌اند؛ در حالی‌که کاتوای زرد پس از خنک شدن در فنجان، نشانه‌هایی از حس دهانی ناتمیز و طعم‌یاد نفت را نشان می‌دهد.
¹ – pedigree selection – یکی از روش‌های بهنژادی که در آن، هر بوته، در نسل‌های درحال‌تفرق، براساس صفات مطلوب ظاهری و باتوجه به شجره‌نامه گزینش می‌شود. [فرهنگستان زبان و ادب فارسی | گروه‌های زیست‌شناسی-ژن‌شناسی و زیست‌فنّاوری، کشاورزی-زراعت و اصلاح نباتات]
منابع
https://varieties.worldcoffeeresearch.org/varieties/mundo-novo
Coffee – Growing, Processing, Sustainable Production – A Guidebook for Growers, Processors, Traders, and Researchers – Jean Nicolas Wintgens (2004).pdf
قهوه توبک حامی درس‌نامه قهوه سبز آیکافی
هلدینگ موثق از بیش از نیم قرن پیش فعالیت تجاری خود را در عرصه واردات، فروش و پخش مواد غذایی آغاز کرده است. از جمله کالاهای اصلی این گروه «قهوه سبز» است. در حال حاضر بیش از ۴۰ قهوه تجاری از کشورهای مختلف تولیدکننده‌ی قهوه در دنیا با برند «قهوه توبک» در سبد محصولات هلدینگ موثق دیده می‌شود. همچنین در سال‌های اخیر توجه به طیف قهوه‌های تخصصی در کانون توجه این مجموعه قرار گفته است. برای کسب آگاهی و اطلاعات بیشتر می‌توانید به وب‌سایت هلدینگ موثق و قهوه توبک مراجعه کنید.
