جیره‌بندی قهوه در جنگ جهانی دوم

وقتی جنگ کام قهوه‌نوشان را تلخ کرد

نویسنده مهمان ~ فرشته ثابتیان

آیکافی – جیره‌بندی قهوه در آمریکا اتفاق هشت ماهه‌ای بود که در طول جنگ جهانی دوم باعث نارضایتی بسیاری از آمریکایی‌ها شد. علت این اقدام، تقسیم عادلانه‌ی قهوه بین مردم و همچنین تامین قهوه‌ی سربازان دور از وطن اعلام شده بود اما در واقع علت اصلی آن خود جنگ بود. اگرچه تولید قهوه در برزیل و سایر کشورهای تولید‌کننده در آمریکای جنوبی افزایش چشمگیری پیدا کرده بود، اما کشتی‌ای برای حمل محصول و انتقال آن به خاک آمریکا باقی نمانده بود؛ بسیاری از کشتی‌ها برای تامین مایحتاج سربازان و حمل اسلحه به مناطق درگیر جنگ گسیل شده بودند و از طرفی، زیردریایی معروف آلمانی مسیر کشتی‌های تجاری را شناسایی کرده آنها را هدف قرار می‌داد. در چنین شرایطی و در نوامبر ۱۹۴۲ روزولت اعلام جیره‌بندی قهوه کرد و حتا نوشیدنی صبحانه‌ی خود را از قهوه به شیر تغییر داد.

قهوه تمام شد! در بازار سان‌فکس هالیوود. تابلو می‌گوید که فروشنده را سرزنش نکنند. سرزنش‌ها باید نثار زیردریایی‌های آلمانی شود که کشتی‌های حمل قهوه از سمت برزیل را هدف قرار داده‌اند. (متن تابلو: هیتلر، هروهیتو و بنیتو (موسیلینی) را لعنت کنید!) (بریده‌ای از مجله لایف)

[quote float=”left”]در نوامبر ۱۹۴۲ روزولت اعلام جیره‌بندی قهوه کرد و حتا نوشیدنی صبحانه‌ی خود را از قهوه به شیر تغییر داد[/quote]

آیکافی – در سال‌های قبل از شروع جنگ، سرانه مصرف سالانه‌ی هر شهروند ۲۰ پوند تخمین زده شده بود که با جیره‌بندی این میزان به نصف رسید. دفترچه‌های کوپن جیره‌بندی برای دریافت یک پوند قهوه برای هر پنج هفته بین شهروندان توزیع شد که تنها به افراد بالای پانزده سال تعلق می‌گرفت. مجله‌ی معروف لایف در مطلبی مرتبط با جیره‌بندی، روش‌هایی را برای کاهش مصرف قهوه پیشنهاد داده بود. شهروندان می‌توانستند میزان قهوه‌ی مصرفی خود را کاهش دهند، مثلا پیشنهاد شده بود که فنجان‌های خود را به‌طور کامل پر نکنند و یا از سابه‌ی قهوه، دوباره قهوه بگیرند. قهوه‌ی دوبار فیلتر شده که غلظت کمتری داشت به‌خاطر عدم محبوبیت قهوه‌ی روزولت نام گرفته بود. راه دیگری که به قهوه‌نوش‌ها پیشنهاد شده بود، مخلوط کردن قهوه‌ با ریشه‌ی بوداده‌ی کاسنی بود که طعم تلخ‌تری به قهوه می‌داد اما برای کسانی که قهوه‌ی تلخ دوست داشتند قابل قبول بود.

قهوه‌ی کاسنی (Chicory) هنوز هم در نواحی جنوبی آمریکا مثل نیواورلئانز استفاده می‌شود. (نجف دریابندری در کتاب از سیر تا پیاز به استفاده آمریکایی‌ها از کاسنی در قهوه طی جنگ جهانی دوم اشاره کرده است.)

اضافه کردن کاسنی روشی فرانسوی برای بهره‌گیری بیشتر از قهوه است. اضافه کردن نصف اونس ریشه‌ی کاسنی به یک پوند قهوه نتیجه‌اش یک سوم قهوه‌ی بیشتر است که تغییر مزه‌ی کمی ایجاد می‌کند. (بریده‌ای از مجله لایف)

تقلب بی‌ضرر یک روش دیگر برای صرفه‌جویی‌ست که رستوران‌های غذای فوری و چای‌خانه‌ها مدت‌هاست آن را به‌کار می‌گیرند. اگر فنجان‌تان را تا لبه پر نکنید چهار فنجان می‌تواند پنج فنجان بشود! (بریده‌ای از مجله لایف)

در ماه فوریه ۱۹۴۳ میزان قهوه‌ی جیره‌بندی‌شده از این هم پایین‌تر رفت و هر پوند قهوه برای بازه‌ی زمانی شش هفته‌ای ارائه می‌شد. حتا قوطی‌های فلزی قهوه جای خود را به بسته‌بندی شیشه‌ای دادند تا فلز مورد استفاده در قوطی برای مصارف جنگی استفاده شود. کافه‌ها در این زمان تنها یک فنجان قهوه به فروش می‌رساندند و حتا یکی از کافه‌ها قیمت فنجان دوم قهوه را که قبل از جنگ مجانی بود، صد دلار تعیین کرده بود! بالاخره با بالا رفتن نارضایتی مردم، قهوه از فهرست جیره‌بندی خارج شد، اما قیمتش افزایش پیدا کرد. این در حالی بود که سایر اقلام در فهرست باقی ماندند و به‌طور مثال شکر تا سال ۱۹۴۷ یعنی دو سال پس از پایان جنگ همچنان به صورت جیره‌بندی به فروش می‌رسید.

بریده‌هایی از مجله‌ی لایف:

کوپن‌های قهوه

با این‌که دوبار فیلتر کردن با استقبال متخصصان روبه‌رو نمی‌شود اما می‌تواند مقدار قهوه عصاره‌گیری‌شده را ۳۰٪ افزایش بدهد. با استفاده از کتری دم‌آوری قهوه و افزایش مدت زمان دم‌آوری، نتیجه‌ی مشابه قهوه اصلی حاصل خواهد شد، ولی قهوه تلخ‌تر می‌شود.

تابلوهایی مثل این مدتی‌ست در رستوران‌های زنجیره‌ای نصب شده‌اند. تا قبل از آپریل روی آنها نوشته شده بود قهوه نامحدود تا جایی که بتوانید بنوشید تنها به ازای ده سنت. (متن تابلو: جیره‌بندی قهوه – به علت جیره‌بندی ما نمی‌توانیم برای هر مشتری بیش از یک فنجان قهوه سرو کنیم.)

صف‌های طولانی قهوه نتیجه‌ی دیر شدن جیره است. این جمعیت آرام در تقاطع خیابان‌های برادوی و بانک در بالتیمور به‌خاطر کلیسا جمع نشده‌اند، بلکه منتظر قهوه‌اند.

روی تابلوی کافه‌ی جرج پاریس نوشته شده قهوه فراوان است. بامزه این‌جاست که فنجان دوم صد دلار قیمت دارد. اما اگر مشتری‌ای از کافه بیرون برود و دوباره وارد شود چه؟ (روی تابلو: قهوه فراوان است. فنجان اول پنج سنت، فنجان دوم صد دلار)

روی پوستر نوشته شده: به کم قناعت کنید تا آن‌ها (سربازان) هم به قهوه کافی برسند.