یادداشت پیش رو به قلم برایان لافکین نوشته شده و ترجمه‌ی فارسی آن در بی‌بی‌سی فارسی منتشر شده است. آیکافی مسئولیتی در قبال مطالب بازنشرشده و ترجمه‌شده از نویسنده‌ها و رسانه‌های دیگر ندارد و محتوای آن‌ها لزوماً منعکس‌کننده‌ی دیدگاه آیکافی نیست.
پیش از همه‌گیری ویروس کرونا موقع کار در محیط‌های عمومی بیشتر اوقات سرمان پایین بود و به کار خودمان مشغول بودیم، حالا هم در خانه همان کار را انجام می‌دهیم اما چرا دل‌مان برای آن‌روزها تنگ می‌شود؟
بی‌بی‌سی – برخی از موفق‌ترین شخصیتهای دنیا بهترین آثار خود را در کافه‌ها خلق کردهاند.
پابلو پیکاسو، جی‌کی رولینگ، سیمون دوبوار ، ژان پل سارتر و باب دیلان؛ شخصیتهای نامدار سراسر جهان از نقاش و ترانه‌سرا گرفته تا فیلسوف و نویسنده طی قرون مختلف خلاقیت‌شان پشت میزهای کافه شکوفا شده است.
البته به دلیل شیوع بیماری کووید-۱۹ دیگر نمی‌توانیم ساعت‌ها در یک اتاق دنج مملو از آدم بنشینیم و آرام آرم قهوه‌مان را بنوشیم. سال جدید میلادی هم در بحبوحه این همه‌گیری آغاز شد و بسیاری از ما همچنان دور از ادارات و به تنهایی در خانه کار می‌کنیم. اما اگر آن طور که بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند، دورکاری برای برخی از ما دائمی شود ممکن است این سوال برای‌مان پیش بیاید که وقتی در محیط‌های عمومی هم بیشتر اوقات سرمان پایین است و به کار خودمان مشغولیم – درست مثل آنچه الان در خانه انجام می‌دهیم – چرا باید زحمت بیرون رفتن از خانه را به خودمان بدهیم.
اما واقعیت این است که کافه‌ها از بسیاری جهات خلاقیت ما را تحریک می‌کنند و این اتفاقی است که در محیط‌های کاری و خانه‌ها نمی‌افتد. تحقیقات نشان می‌دهد محرکهای موجود در این مکان‌ها آن‌ها را به محیط‌هایی تاثیرگذار برای کار کردن تبدیل می‌کنند. ترکیب سر و صدا، ازدحام گاه و بی‌گاه جمعیت و تنوع بصری می‌تواند با ایجاد میزان کافی از حواس‌پرتی، هوش و خلاقیت‌مان را به حداکثر برساند. ( بنابراین مسأله فقط آن قهوه اسپرسوی دوبل نیست.)
مکانی شلوغ و پرسروصدا اما خوشایند
برخی از ما به محض نشستن در محیط‌های عمومی و شروع به کار، هدفون به گوش‌های‌مان می‌گذاریم اما دانشمندان سال‌هاست می‌گویند صدای پس‌زمینه می‌تواند برای تفکر خلاق ما مفید باشد.
مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۲ در مجله کانسیومر ریسرچ چاپ شد نشان داد صداهای محیطی در اندازه کم تا متوسط در مکان‌هایی مثل کافه می‌تواند باعث تقویت خلاقیت شود. بنابر این مطالعه وقتی به دلیل وجود محرکهای محیطی حواس‌مان کمی از کار پرت می‌شود، توانایی تفکر انتزاعی در ما افزایش می‌یابد و در نتیجه ایده‌های خلاقانه بیشتری هم شکل خواهند گرفت.
یک مطالعه دیگر که در ۲۰۱۹ انجام شده و نتایج مشابهی هم داشته بر پدیده‌‌ای به نام «رزونانس تصادفی» تمرکز دارد. بنابر این پدیده که در ابتدا در حیوانات مشاهده شد، تنها میزان مشخصی از صدا روی حواس ما اثر مثبت می‌گذارد. اما میزان سر و صدای موثر روی هر فرد متفاوت است. محرک صوتی موجود در پس‌زمینه همچنین به ما در بهبود روند تصمیم‌گیری کمک می‌کند. عده‌ای حتی نام «اثر کافه» را روی این پدیده گذاشته‌اند. به این ترتیب موسیقی جاز با صدای ملایم، صحبت‌های آرام افراد حاضر در کافه و صدای ضربات کافه‌چی وقتی می‌کوشد قهوه را از دستگاه آسیاب خارج کند نه تنها مزاحم نیستند بلکه حتی می‌توانند به شما در خلق شاهکار بعدی‌تان کمک کنند.
نکته مهم دیگر این است که کافه‌ها پر هستند از افرادی که به دلیلی مشابه با ما به آنجا آمده‌اند و این مثل یک محرک عمل می‌کند. نتایج یک مطالعه که سال ۲۰۱۶ انجام شد این ایده را تایید می‌کند. پژوهشگران از شرکت‌کنندگان خواستند کنار هم پشت یک کامپیوتر بنشینند و روی یک صفحه نمایش واحد تکلیفی را انجام دهند. این مطالعه نشان داد «وقتی تکلیفی را در کنار فرد دیگری انجام می‌دهید که برای آن انرژی زیادی صرف می‌کند، شما هم وادار خواهید شد مثل او عمل کنید.»
سانکی لی، استاد‌یار تئوری و استراتژی سازمانی در دانشکده بازرگانی دانشگاه کارنگی ملون پنسیلوانیا می‌گوید: «این درست شبیه به رفتن به باشگاه برای ورزش کردن است. یکی از مهم‌ترین نکات در رابطه با کافه‌ها اثر تسهیل اجتماعی است: شما به کافه می‌روید و افراد دیگری را در حال کار کردن می‌بینید. این به شما انگیزه می‌دهد و شما هم به طور طبیعی شروع به کار کردن می‌کنید. حتی صرف تماشای این افراد می‌تواند به شما برای جدیت بیشتر در کار انگیزه بدهد.»
تنوع بصری
مساله‌ای که می‌تواند کار کردن از خانه (یا اداره) را برای‌مان سخت کند محیط بصری آن‌ها است. ما اغلب روی یک صندلی مشخص می‌نشینیم و به همان چهار دیوار همیشگی اطراف‌مان نگاه می‌کنیم.
لی می‌گوید: «محرک بصری – نحوه دکوراسیون دفتر کار – بر روند تفکر خلاق افراد موثر است. این پدیده تفکر خلاق همگرا نام دارد.» او در تحقیقات خود دریافت که تنوع بصری به حل مشکلاتی کمک می‌کند که «راه‌حلی مطلوب برای‌شان وجود دارد اما مستلزم این است که خارج از چارچوب فکر کنید.» لی سعی کرد با نصب چراغ‌های نئون به دیوارهای اتاق کارش در خانه در طول همه‌گیری این موضوع را بررسی کند. اما کمی بعد متوجه شد این اسباب و لوازم غیرعادی به سرعت عادی و خسته‌کننده می‌شوند. با این وجود در کافه‌ها به طور کلی محرکهای بصری بسیار زیادی وجود دارد (و رفتن به کافه‌های مختلف می‌تواند تنوع بیشتری هم ایجاد کند.)
کوریدن اسمیت، استاد معماری دانشگاه بوفالو در نیویورک و یکی از نویسندگان مقاله‌ای در رابطه با تاثیر کافه‌ها بر عملکرد بهتر افراد که به تازگی منتشر شده می‌گوید: «شاید فکر می‌کنید وقتی جلوی کامپیوترتان نشسته‌اید و هدفون دارای قابلیت حذف صدای محیط به گوش خود گذاشته‌اید، دارید تنها کار می‌کنید اما همچنان اتفاقاتی در اطراف‌تان در حال رخ دادن است. مردم می‌آیند و می‌روند، نور روز تغییر می‌کند و رایحه‌های قهوه‌ها و غذاها متفاوت هستند. در حالی که معمولا به طور خودآگاه متوجه این ریز‌محرک‌ها نمی‌شویم و احتمالا به خاطر آن‌ها هم نیست که کار در چنین مکان‌هایی را ترجیح می‌دهیم، فعالیت‌های اطراف ما، ذهن‌مان را تحریک می‌کند تا به شیوه‌ای متفاوت با خانه کار کند.»
‘فضای غیررسمی’
کارشناسان می‌گویند نشستن در کافه می‌تواند به گروه‌های کاری هم در ایده‌پردازی و همین‌طور ایجاد احساس دوستی و اعتماد کمک کند.
اسمیت می‌گوید: «جلسات کاری که از طریق پلتفرم‌های دیجیتال انجام می‌شوند، حال و هوایی رسمی را القا می‌کنند. اما در مقابل، ملاقات‌‌هایی که در میکده‌ها یا کافه‌ها صورت می‌گیرند فضایی غیررسمی دارند.» در این مکان‌ها انواع و اقسام محرکهای دیداری و شنیداری وجود دارد که می‌توانند برای گروه‌های کاری مفید باشند؛ محرک‌هایی که اپلیکیشن‌هایی نظیر زوم یا سالن‌های رسمی ملاقات در ادارات فاقد آن هستند.
فضاها یا پلتفرم‌های مجازی مخصوص جلسات اداری علاوه بر این با محدودیت‌های دیگری هم همراه هستند. کلی هیز مک‌آلونی، مدیر گروه طراحی محوطه دانشگاه در دانشگاه بوفالو در نیویورک و یکی از همکاران اسمیت در تالیف مقاله مربوط به تاثیر کافه‌ها بر عملکرد بهتر افراد، می‌گوید: «برای این که یک نفر را در کافه ملاقات کنیم، نیازی به برنامه کاری نداریم اما این بخشی جدا‌نشدنی از جلسات حضوری یا مجازی از قبل برنامه‌ریزی شده است که می‌تواند خلاقیت را نابود کند.»
او می‌گوید در طراحی محوطه‌های دانشگاه هم مثل فضاهای اداری که در آن‌ها دفاتر جداگانه وجود ندارد و همه کارمندان کنار هم می‌نشینند، برخی عناصر مربوط به کافه‌ها گنجانده شده تا افراد به جمع‌شدن کنار یکدیگر و همکاری با هم ترغیب شوند. این بخشی از رویه‌ای است است که بیش از یک دهه از رواج آن می‌گذرد.
اما همه فضاهای عمومی هم به یک اندازه برای کار کردن مناسب نیستند. مک‌آلونی می‌گوید: «یک تفاوت میان کافه و میکده میزان صدای محیطی آن‌ها است. صدای موسیقی و پخش زنده مسابقات ورزشی که در پس‌زمینه بسیاری از میکده‌ها وجود دارد باعث می‌شود این محیط‌ها به اندازه کافه‌ها برای شکل‌گیری مکالمه میان گروه‌های کوچک مناسب نباشند.»
… و اما قهوه
در حالی که کووید-۱۹ هنوز هم در بیشتر کشورها در حال تاخت و تاز است، کار کردن در کافه برای عده زیادی همچنان بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسد.
طی یک سال گذشته همه ما مجبور شده‌ایم راه‌هایی برای مفیدتر کردن کارمان از خانه بیابیم. بنابر نظرسنجی که شرکت مدیریت شبکه‌های اجتماعی «بافر» برای گزارش سال ۲۰۲۰ خود از وضعیت دورکاری میان ۳۵۰۰ نفر کارمند دورکار انجام داد، ۸۰ درصد از افراد ترجیح می‌دهند به جای فضاهای کار مشترک یا کافه‌ها در خانه کار کنند. این آمار شاید بسیار زیاد به نظر برسد اما در واقع با ارقام مربوط به سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ تفاوت چندانی ندارد. این نشان می‌دهد ظاهرا قرنطینه باعث افزایش علاقه کارمندان به دورکاری نشده و عطش کار در محیط‌های عمومی حتی بعد از یک سال فاصله‌گذاری اجتماعی همچنان وجود دارد.
لی معتقد است مردم «در گذشته جنبه‌های مثبت کار در کافه‌ها را تجربه کردهاند» و «اثر کافه» به احتمال زیاد ما را از دفاتر کارمان در خانه بیرون خواهد کشید. او می‌گوید: «هیچ شکی در این رابطه وجود ندارد، ما به شرایط قبل باز خواهیم گشت.»
اما حتی اگر دورکاری برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد، مزیت‌های کار کردن از کافه به اندازه‌ای زیاد است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و به اعتقاد اسمیت احتمالا در آنجا «قهوه‌های بهتری» هم نصیب‌مان خواهد شد.
