زیرگونه قهوه عربیکا SL28 سوغاتی از آزمایشگاه کنیایی
گوناگونی ژنتیکی میان زیرگونههای گیاهی قهوه از آن موضوعاتی است که قهوهآزمایان همه جای دنیا را هیجانزده میکند. با وجود آنکه تنوع ژنتیکی در گونهی عربیکا بهویژه خارج از اتیوپی بسیار کم است ولی یک زیرگونه است که مایهی حیرت بسیاری از متخصصان شده: شک نداشته باشید که گونهی کنیایی SL28 میتواند شما را غافلگیر کند.
آیکافی – نکتهی بامزه در این داستان نام خشک و صنعتی این گونه است، SL28! کدام آدم عاقلی ممکن است شک کند که گونهای با این اسم خشک و مکانیکی عشاق قهوه را مجذوب خود کند. البته نامگذاری این قهوه دست گلی است که شرکتی بهنام اسکات لبز (Scott Labs) به آب داده است. دولت کنیا این مجموعه را در دههی سی میلادی برای بررسی گونههای قهوهی متناسب با شرایط آب و هوایی و اقلیمی کنیا استخدام کرده بود. هدف از این آزمایشها، پیدا کردن گونههایی بوده که در برابر خشکسالی مقاوم باشند و همچنین بارآوری و کیفیت محصول نهایی چشمگیری داشته باشند.
در این دوران اسکات لبز دو گونه را انتخاب و به عنوان بهترین گزینه برای کشت در کنیا از نظر کشاورزی و اقتصادی شناسایی و معرفی کرد. این دو گونه SL28 و SL34 بودند. (طبیعتا تا اینجا خودتان متوجه شدهاید که SL دو حرف اول نام Scott Labs است.)
با وجود آنکه SL34 در ارتفاعات پایینتری در قیاس با SL28 کشت میشود ولی گونهی دوم یعنی SL28 میان دوستداران و کشاورزان قهوه محبوبتر است. ویژگیهای طعمی این قهوه چنان با گونههای دیگر متفاوت است که هروقت صحبت از آن میشود همه در مورد شرایط کشت و پرورش قهوهی کنیا میپرسند. طعم این قهوه یادآور انگور سیاه ترش و یا گوجه فرنگی رسیده است. در کنار اینها تنواری (body) آبدار و طعم شیرین که گاهی آدم را به یاد میوههای حارهای میاندازد از دیگر مختصات این گونه است.
طعم و پیچیدگیهای این گونه و مسیری که دانههای قهوه پشت سر گذاشتهاند تا به کنیا رسیدهاند آدم را به این فکر میاندازد که گوناگونیهای میان طعم قهوههای مختلف از کجا آمده. در نظر داشته باشید که تمام دانههای قهوه ریشه در گیاهان اولیهای در اتیوپی دارند و تمام تنوع ژنتیکی آنها به چند سرشاخه منتهی میشود که دگرگونیهای ژنتیکی و جهشهای آنها و آمیزششان با هم منشا تنوع امروزی است. اینها را در نظر بگیرید و تغییراتی که در گیاه قهوه بعد از انتقال به کنیا رخ داده را تصور کنید. افزون بر این فراموش نکنید که کنیا با اتیوپی مرز مشترک دارد.
شاید گیاهشناسان قهوه پاسخی برای این سوال داشته باشند که چرا اشتراکات قهوههای کنیا با گونههای بوربون و آمریکای جنوبی و حتی اتیوپی تا این حد کم است. ولی همهی اینها در کنار طعم خوش قهوهی SL28 بحثهای حاشیهای است و اگر طعم این قهوه را نچشیدهاید حتما آن را امتحان کنید.