یا چرا ممکن است فنلاندی‌ها با ماشین وارد کافه شوند؟
فنلاندی‌ها و در مجموع اهالی اسکاندیناوی آن‌چنان به قهوه اهمیت می‌دهند که اگر کسی نداند شاید فکر کند قهوه از وایکینگ‌ها به یادگار مانده و نوشیدنش از رسوم باستانی برجای مانده از نیاکان ساکنین فعلی اسکاندیناوی است. نمونه‌هایی از قهوه‌دوستی منحصر به فرد و اغراق‌آمیز مردم فنلاند را در سینمای این کشور و به ویژه در فیلمی مهجور از آثار آکی کوریسماکی با عنوان «مراقب شالت باش تاتیانا» می‌توان مشاهده کرد.
آیکافی – قهوه در میان مردم اسکاندیناوی و به خصوص فنلاندی‌های همان کارکردی را دارد که چای در زندگی روزمره بریتانیایی‌ها ایفا می‌کند؛ یعنی بخشی حیاتی و مهم از زندگی روزمره آن‌ها را تشکیل می‌دهد. هر فنلاندی در روز به‌طور متوسط بین ۴ تا ۵ فنجان قهوه می‌نوشد. همچنین حداقل دو وقت استراحت برای نوشیدن قهوه در هنگام کار در فنلاند نه فقط به عنوان امری رایج، بلکه به خواست تشکل‌های کارگری و در حمایت از حقوق کارکنان به شکل قانون تصویب شده است. طبق داده‌های سازمان جهانی قهوه، فنلاندی‌های به طور متوسط، سالانه بیشترین میزان قهوه را در جهان مصرف می‌کنند؛ امری که حتی شیوع ویروس کرونا و قرنطینه هم نتوانسته است چندان تحت تاثیرش قرار دهد.
مصرف خانگی قهوه در طول ماه‌های آپریل و می که کافه‌ها تعطیل بوده‌اند، همچنان در سراسر کشور بالا بوده است. در هلسینکی پایتخت فنلاند، جایی که بسیاری از مردم پیش از شیوع ویروس کرونا از سهمیه قهوه رایگان در محل کارشان برخوردار بودند، فروش آنلاین قهوه بسیار افزایش یافته است. بسیاری از ساکنین هلسینکی برای حمایت از کسب‌و‌کار کافه‌های شهر قهوه و خوراکی‌های بیرون‌بر از کافه‌ها سفارش می‌دهند. در ابتدای ماه ژوئن با تاکید بر رعایت توصیه‌های پزشکی و حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی اجازه بازگشایی کافه‌ها صادر شد. در نتیجه موج مسافرت‌های داخلی مردمان فنلاند در روزهای گرم و بلند تابستان، فروش کافه‌ها با شیبی آهسته اما پیوسته دوباره افزایش پیدا کرد و به میزان سابق بازگشت. در نهایت و در غیاب گردشگران خارجی تنها به لطف و همت قهوه‌دوستان در هلسینکی و سراسر فنلاند بود که صنف کافه و رستوران‌ها و صنعت گردشگری با بحران اقتصادی مقابله کردند و حتی به مراتب بهتر از خوشبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها، از این بحران جان سالم به‌در بردند.
فنلاندی‌های بیشتر قهوهی روشن‌برشت ارزان و فله‌ای از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌کنند و معمولا به شکل دمی نوشیدنی‌شان را آماده می‌کنند. قهوه تخصصی در فنلاند همچنان تقاضایی محدود دارد اما اوضاع در این زمینه در حال دگرگونی است. امروزه در هلسینکی، مصرف‌کنندگان بیشتر به تنوع و کیفیت نوشیدنی قهوه‌شان اهمیت می‌دهند. تعداد کارگاه‌های برشته‌کاری کوچک و خرده‌پا در حال افزایش است و این مساله موجب شکل‌گیری تحولات قابل‌توجهی در عرصه قهوه در پایتخت فنلاند شده است.
برای تشریح عینی‌تر و دقیق‌تر اهمیت قهوه در زندگی روزمره نوادگان وایکینگ‌ها، می‌توانیم به سینمای آکی کوریسماکی فیلمساز سرشناس فنلاندی مراجعه کنیم و با اشاره به فیلمی مهجور در کارنامه او به نام «تاتینا مراقب شالت باش» به درکی جامع‌تر از نقش قهوه در فرهنگ این کشور دست بیابیم.
روایت فیلم با خیاطی به نام والتو آغاز می‌شود که قهوه برای او نقشی به مثابه یگانه منبع انرژی، جهت ادامه زندگی و انجام کارها دارد.
در سرمایه‌داری برای مواجهه با کار طاقت‌فرسا و یکنواخت روزانه به مدد نوشیدنی دو رویکرد کلی رایج است؛ مصرف بی‌رویه نوشیدنی‌های الکلی در حین یا بعد از انجام کار و یا نوشیدن مکرر قهوه برای حفظ انرژی و تمرکز لازم جهت انجام کار. والتو رویکرد دوم را اتخاذ کرده و به کمک نوشیدن قهوه است که اموراتش را پیش میبرد و در واقع قهوه هم در ازخودبیگانگی او نقشی اساسی است. شخصیت اصلی فیلم کوریسماکی خیاطی است که زندگی‌اش محدود شده به شغلش و نوشیدن قهوه. به همین خاطر است که تمام شدن قهوه او را دچار بحرانی عمیق می‌کند که نسبت به آن عکس‌العملی اغراق‌شده دارد و علیه این وضع شورش می‌کند: البته شورش به روایت کوریسماکی!
نیز ببینید ~ تاریخچه پیوند قهوه و سرمایه‌داری
والتو پس از آنکه متوجه می‌شود قهوه‌اش شده است، با مادرش که به نظر می‌رسد مدیر یا کارفرمای او نیز هست بحث می‌کند و پس از زندانی کردن او در کمد، از خانه خارج می‌شود. اولین کار والتو پس از ترک خانه تهیه یک قهوه‌ساز قابل‌حمل مخصوص ماشین است و سپس به یک کافه می‌رود و دو فنجان قهوه سفارش می‌دهد. والتو پس از ترک کافه به‌طور کاملا تصادفی با مکانیکی الکلی به نام رینو همسفر شده و راهی سفری بی‌هدف و ادیسه‌وار می‌شوند که بیشتر در نوشیدن الکل و قهوه توسط آن‌ها خلاصه می‌شود.
البته آن‌ها با دو زن نیز در طول سفر آشنا و همسفر شده و رینو درگیر رابطه‌ای عاطفی با تاتیانا می‌شود؛ اما والتو همچنان به چیزی جز نوشیدن قهوه اهمیت نمی‌دهد. صحنه‌ای رویا‌گون در فیلم وجود دارد که والتو چون از ساعت قهوه خوردنش گذشته است با ماشین به شیشه‌های ورودی کافه‌ای می‌کوبد و وارد آن‌جا می‌شود و قهوه سفارش می‌دهد. قطعا تصویری که کوریسماکی از والتو به عنوان کارگری فنلاندی و دوست‌دار قهوه ارائه می‌دهد، آمیخته به نگاه طنزآمیز همیشگی او و کمی اغراق شده است؛ اما باور بفرمایید اصلا دور از واقعیت نیست!
