شبحی مایع برای دور زدن اضطراب
آیکافی – بیشتر نوشندگان معجزه‌ای به نام قهوه، صبح‌ها یا بعد از ظهر‌ها برای آن سراغ این نوشیدنی می‌روند که سرحالشان بیاورد و حالشان را هر چه قدر که شب یا روز بدی داشته‌اند، تغییر دهد. لابه‌لای خیل دوستداران قهوه کسانی هم هستند که با وجود اینکه گمان می‌کنند این نوشیدنی اضطراب و حساسیتشان را بالا میبرد، هم‌چنان پایش ایستاده‌اند؛ اما یک سوال جدی وجود دارد: آیا قهوه واقعا انسان را مضطرب‌تر میکند؟
قهوه را نوشیدنی‌های انرژی‌زا بدنام کردند؛ نوشیدنی‌هایی که با کافئین بسیار بالا شب‌های امتحان به کار بسیاری از نوجوانان و جوانان آمده اما مدتی نه چندان طولانی پس از امتحانات، آن‌ها را دچار عوارض متعددی از مشکلات قلبی گرفته تا دیابت کرده است. اینکه معمولا در کنار اسم این نوشیدنی‌های انرژی‌زا نامی هم از قهوه آورده می‌شود این روزها اشتباهی رایج است؛ حقیقت این است که این نوشیدنی تلخ، هم به درد چرخ‌دنده‌های قلب شما می‌خورد هم شما را از دیابت دور نگه می‌دارد؛ البته اگر به اندازه مصرف شود. علاوه بر این‌ها قهوه مانع پیری‌زودرس و ابتلا به بیماری‌هایی چون پارکینسون، دمانس و آلزایمر می‌شود؛ اما تاثیر آن بر اضطراب همواره محل دعوای مخالفان و موافقان قهوه بوده است.
نتیجه مطالعات اپیدمیولوژیک در این موضوع که «افراد مضطرب‌تر گرایش بیش‌تری به کافئین دارند» مشترک است. تحقیقات متعددی در ادامه این پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف بالای کافئین «مستقیم بر کاهش خطر ابتلا به افسردگی و خودکشی» تاثیر دارد.
ماریانا کیلبرن (Marianna Kilburn)، کارشناس بهداشت نشریه وگل (A. Vogel) درباره نحوه عملکرد کافئین در مغز توضیح می‌دهد که «کافئین با فریب دادن سیستم مرکزی اعصاب باعث ترشح دو هورمون دوپامین و سروتونین در بدن می‌شود». در حالی که به باور بسیاری قهوه هیچ‌وقت نمی‌تواند گزینه‌ای برای رهایی از استرس باشد، کیلبرن از مطالعاتی می‌گوید که از تاثیر کافئین این نوشیدنی بر کاهش اضطراب فیزیکی و روانی انسان حکایت دارند. بر اساس این پژوهش‌ها قهوه نه تنها با تاثیر بر فعالیت شیمیایی مغز، انسان را هوشیار نگه می‌دارد بلکه با اثرگذاری بر نوروترنسمیترها (ناقل‌های اعصاب) به مغز برای مبارزه با نشانه‌ها و عناصر اضطرابی کمک میکند.
محققان پرتغالی، آمریکایی و برزیلی در جریان تحقیقی مشترک دریافته‌اند، موش‌هایی که تحت‌تاثیر کافئین بوده‌اند در مقایسه با سایر موش‌ها در مدیریت شرایط استرس‌زا موفق‌تر بوده‌اند. دلیل این مسئله از سوی این محققان این چنین عنوان شده است: «کافئین علاوه بر اینکه با تاثیرگذاری بر گیرنده‌های آدنوزین مانع فرآیند خواب می‌شود، از واکنش‌های اضطرابی، بدخلقی و مشکلات حافظه جلوگیری میکند». این تحقیق می‌تواند توضیحی برای اثرگذاری کافئین بر کنترل بیماری پارکینسون باشد؛ بیماری‌ای که نتیجه نقص در تولید و ترشح دوپامین است.
نکته جالب این که در بدن افراد مضطرب و افسرده‌خو، ترشح دوپامین کمتر است پس نه چندان ساده اما در نهایت می‌توان به نتیجه این تحقیقات اعتماد کرد که «مصرف قهوه، که می‌توان آن را مترادف ترشح بیشتر دوپامین ترجمه کرد، به کاهش اضطراب منجر خواهد شد».
