واحد اندازه‌گیری قهوه چیست؟ در چه کشور‌هایی می‌روید؟ چگونه معامله می‌شود؟ چگونه حمل می‌شود؟ و اصلا چند؟! این‌ها موضوعاتی هستند که به برخی از آن‌ها در این سری مقالات خواهیم پرداخت. به احتمال قوی از شنیدن برخی از ریزه‌کاری‌های این تجارت شگفت‌زده خواهید شد و شاید دفعه‌ی بعد که یک فنجان قهوه‌ی داغ در دست‌تان گرفتید نگاه دیگری به این نوشیدنی شگفت‌انگیز داشته‌باشید.
آیکافی – پنج میلیارد دلار، یا به عبارتی نه تریلیون و صد میلیارد تومان به حساب این لحظه – دوازده و پنج دقیقه ظهر جمعه، ۷ بهمن ۱۳۹۰ – پولی‌ست که در تجارت قهوه‌ی دنیا، در سال ۲۰۰۱ مبادله شد. زیاد است؟ نه زیاد نیست. چون طبق آمار سازمان جهانی قهوه (ICO) سرمایه‌ی اختصاص یافته به این پدیده‌ی تلخ لذت‌بخش در سال ۲۰۱۱ نزدیک به بیست و چهار میلیارد دلار بوده است. به عبارت دیگر بنابر آمار بانک جهانی این رقم برابر است با تولید ناخالص داخلی کشور نفت‌خیز عمان.
خب این اصلا دور از انتظار نیست. همان‌طور که می‌دانید قهوه در کنار چای پر طرفدارترین نوشیدنی گرم دنیا است و وقتی کالای مورد نظر شما قرار باشد در کابینت خانه‌ی هر شهروندی از دهکده‌ی جهانی حضور داشته باشد طبیعی است که با تجارتی میلیارد دلاری طرف باشید. حالا این تجارت چگونه کار می‌کند؟ برای بررسی این موضوع شاید بد نباشد که کمی مقدمه‌چینی کنیم.
واحد اندازه‌گیری قهوه چیست؟ در چه کشور‌هایی می‌روید؟ چگونه معامله می‌شود؟ چگونه حمل می‌شود؟ و اصلا چند؟! این‌ها موضوعاتی هستند که به برخی از آن‌ها در این سری مقالات خواهیم پرداخت. به احتمال قوی از شنیدن برخی از ریزه‌کاری‌های این تجارت شگفت‌زده خواهید شد و شاید دفعه‌ی بعد که یک فنجان قهوه‌ی داغ در دست‌تان گرفتید نگاه دیگری به این نوشیدنی شگفت‌انگیز داشته‌باشید.
واحد اندازه‌گیری قهوه در مقیاس تجاری کیسه است. هر کیسه قهوه برابر ۶۰ کیلوگرم یا ۱۳۲ پاوند است. قهوه بزرگ‌ترین محصول کشاورزی کشورهای مناطق حاره به‌حساب می‌آید. ۷۰ کشور عضو سازمان جهانی قهوه هستند که این تعداد در حدود ۹۷ درصد از تولید قهوه‌ی دنیا – یعنی ۱۰۴ میلیون کیسه – را به خود اختصاص داده‌اند. در سال ۲۰۱۰ به‌طور متوسط در ۵۲ کشور تولید کننده‌ی قهوه ۲۶ میلیون نفر در کاشت و فرآوری قهوه مشغول به کار بوده‌اند. این رقم مربوط به افراد مرتبط با تجارت و سرو قهوه نیست.
پس مثل هر تجارت بزرگ دیگری تجارت قهوه نیز ساز و کار و پیچیدگی‌های مخصوص خودش را دارد. به طور مثال بحران اقتصادی جهانی، پایین آمدن قدرت خرید در کشورهای حوزه‌ی یورو، تغییرات آب و هوایی و باران‌های موسمی و غیر موسمی، تغییرات موجودی ذخایر قهوه‌ی تولید کنندگان و بسیاری عوامل دیگر در تعیین قیمت این محصول نقش دارند.
بنا بر گفته‌ی رامش راجا رییس اتحادیه‌ی صادر کنندگان قهوه‌ی هند، صادرات قهوه‌ی این کشور در سال پیش رو ممکن است با کاهش ۱۵ درصدی روبه‌رو شود. میزان صادرات قهوه‌ی هند به عنوان سومین تولیدکننده‌ی بزرگ قهوه‌ی خام در آسیا می‌تواند نقش موثری بر قیمت‌های جهانی قهوه داشته باشد؛ گو این‌که عواملی که هند را به اتخاذ این تصمیم وا داشته می‌توانند کشورهای دیگر را نیز به رفتاری مشابه وادارد. اما دلایل این تصمیم چیست؟
راجا در مصاحبه با شبکه‌ی خبری بلومبرگ می‌گوید: «کاهش ارزش روپیه در ماه دسامبر صادرکنندگان قهوه هند را به صادرات بیشتر واداشت و این مساله موجب کاهش ذخایر داخلی قهوه هند شد. این امر ممکن است هند را وادار به اتخاذ تصمیماتی برای کنترل فضای عرضه و تقاضا گرداند. ارزش معاملات قهوه در بورس لندن در سه سال گذشته از رشد ۲۶۷۲ دلاری در هر تن برخوردار بوده. اما برای سال آینده تصور چنین بازار پر رونقی مشکل است.»
راجا با ابراز نگرانی درباره‌ی آینده‌ی اقتصادی کشورهای حوزه‌ی یورو می‌افزاید: «ایتالیا به عنوان بزرگ‌ترین خریدار قهوه‌ی هند با مشکلات بزرگ اقتصادی دست به گریبان است. بعد از ایتالیا یونان به عنوان دومین خریدار نیز از اوضاع بدتری برخوردار است. تقاضای کم و عرضه‌ی زیاد قهوه می‌تواند لطمه‌ی بزرگی به بازار قهوه‌ی هند وارد کند. به همین دلیل دور از ذهن نیست که این کشور با اتخاذ راهکار‌های انقباضی سعی در حفظ نرخ معاملات برای پیش فروش قهوه در سال ۲۰۱۲ داشته باشد.»
این‌ها نمونه‌ای از مباحث مط رح در تجارت جهانی قهوه هستند که به طور روزمره اتفاق می‌افتند. در ارتباط با این تجارت و با نگاهی به نمودار‌های تجاری آن در ۱۰ سال اخیر روابط معنی‌داری به چشم می‌خورد که می‌تواند برای علاقه‌مندان قهوه، چه علاقه‌مندان تفننی و چه حرفه‌ای جذاب باشد. برای بررسی آن‌ها کمی شکیبا باشید. در مقاله‌ها‌ی بعدی به زوایای دیگری از این تجارت جذاب می‌پردازیم.
راستی می‌دانید تجارت پر سود قهوه در سود حاصل از پیش‌گیری از بیماری‌ها در سطح بین‌المللی چه نقشی بازی می‌کند؟
دومین بخش از سری مقالات تجارت قهوه را این‌جا بخوانید.
منابع:
www.ico.org
www.thecoffeeguide.org
www.bloomberg.com
