استاندارد واژهنامه آنالیز حسی قهوه منتشر شد
سازمان ملی استاندارد ایران، واژهنامه آنالیز حسی قهوه با شمارهی ۲۲۷۴۳ را منتشر کرد. در این استاندارد که آخرین استاندارد منتشرشده مرتبط با قهوه است، تعریف اصطلاحات و واژههای مورداستفاده در آنالیز حسی قهوه ارائه شده است.
آیکافی – دامنهی کاربردی این استاندارد علاوه بر قهوهی برشته، تعاریف کاربردی در حوزهی قهوه سبز، سابهی قهوه، عصارهی قهوه و نوشیدنی قهوه را نیز در بر دارد.
دکتر فرهنگ سلیمانی رئیس کمیسیون فنی تدوین این استاندارد در گفتوگوی اختصاصی با آیکافی گفت: «استاندارد واژهنامه آنالیز حسی قهوه که برداشتی تغییریافته از استاندارد بینالمللی ISO 18794 است، پس از طی مسیر اداری در کمیته فنی و کمیته ملی در مهرماه سال ۹۸ به تصویب رسیده و بهتازگی منتشر شده است.»
تعاریف ارائهشده در این استاندارد در چهار دستهی واژههای پایهای آنالیز حسی، واژههای عمومی ارزیابی حسی قهوه، واژگان مختص به بو و مزه قهوه و واژگان متداول برای ارزیابی حسی قهوه در بین قهوهآزمایان تقسیمبندی شدهاند.
صفا هراتیان عضو کمیته فنی متناظر ایزوی قهوه و دبیر اسبق گروه قهوهپژوهی فرهنگستان میگوید:
با توجه به تصویب سه دفتر از واژگان حوزهی قهوه در فرهنگستان، در تدوین استاندارد آنالیز حسی قهوه نیز از کلیهی مصوبات گروه قهوهپژوهی استفاده شده تا معادلهای فارسی یکسانی برای اصطلاحات تخصصی قهوه در اختیار کارشناسان قرار بگیرد.
او ادامه میدهد: «بهطور مثال حس دهانی بهجای mouthfeel، پسمزه بهجای aftertaste، تنواری بهجای body و رایحه و عطر بهترتیب بهجای fragrance و aroma از جمله واژههای مصوب فرهنگستان هستند که در استاندارد آنالیز حسی قهوه نیز مدخل شدهاند.»
به گفتهی صفا هراتیان یکسان بودن معادلهای فارسی اصطلاحات تخصصی قهوه در مصوبات فرهنگستان و استانداردهای ادارهی استاندارد، به پذیرش این واژهها از سوی متخصصان صنعت قهوه کمک کرده و همسویی بین این دو سازمان باعث شده خیلی از ابهامات در مورد معادلها و تعاریف واژههای تخصصی قهوه برطرف شود؛ بنابراین متخصصان با استفاده از این سند ملی، زبان واحدی در ادبیات صنعت قهوه در اختیار خواهند داشت.
در تدوین استاندارد ۲۲۷۴۳ علاوه بر مدخلهای استاندارد بینالمللی مرجع یعنی ISO 18794، تعداد ۲۶ واژهی جدید نیز مدخل شده که از میان آنها میتوان به مزهگشت (taste modulation)، اشکال (fault)، ایراد (taint)، میخوش (tangy) و سرسوز (tipped) اشاره کرد.
دکتر سلیمانی دکتری صنایع غذایی در دانشکده صنایع غذایی دانشگاه خزر میگوید: «با آنکه انتشار مرجع اصلی ما یعنی استاندارد ISO 18794 توسط سازمان جهانی استاندارد به سال ۲۰۱۸ برمیگردد، اما با بررسی فرهنگها و واژهنامههای دیگر و نیز با لحاظ کردن نیاز روز صنعت قهوه ایران، به این جمعبندی رسیدیم که اضافه کردن چند واژهی جدید به این استاندارد، میتواند به پربار شدن این سند ملی کمک کرده و دامنهی لغات متخصصان قهوهآزمایی را در توصیف مزهها و طعمیادها و عطریادها گستردهتر کند.»
از منابع مورداستفاده در تدوین استاندارد ۲۲۷۴۳ میتوان به راهنمای کاربردی قهوهآزمایی انتشارات انجمن قهوه تخصصی آمریکا (SCAA) نوشتهی تد لینگل اشاره کرد.
سلیمانی ادامه میدهد: «قهوه از نظر حسی نوشیدنی پیچیدهایست و یکی از پیچیدگیهای اسرارآمیز آن، مهارت توصیف کیفی آن است. این واژهنامهی استاندارد به ما کمک میکند که تفاوت عطر و طعم و مزه را درک کنیم، پارامترهایی که قهوههای مختلف را از هم متمایز میکند بشناسیم و برای توصیف دریافتمان از طعم و عطر قهوه و بیان مطلوبها و نامطلوبها، به یک زبان مشترک برسیم.
کارگاهها و کارخانههای برشتهکاری قهوه، واحدهای کنترل کیفی، واردکنندگان قهوه، ارگانهای نظارتی، مراکز علمی و دانشگاهی و نیز مصرفکنندگان قهوه از جمله مخاطبان این استاندارد بهحساب میآیند.
اعضای کمیسیون فنی تدوین این استاندارد که اعضای کمیته فنی فرعی متناظر ایزو قهوه (ISIRI/TC34/SC15) نیز هستند به ترتیب حروف الفبا عبارتاند از: مازیار اسلامی، نغمه باریزاده، صدف پرویان، انوشه رحمانی، ساغر صارمی نائینی، نغمه عزیزی، الهه عقیلی، خدیجه فاتح، بهاره فتحی، اکرم فراهانی، آرمین لمیع، لیلا محمدخانی، نازنین مصلح، مژگان مهریان راد، فرانک ناظمیپور، محمدحسین (صفا) هراتیان و سولماز یعقوبی.